دسترسی ها

به قلم بهنام کهوری

جنبش اجتماعی چیست؟

در ساده‌ترین تعریف، جنبش اجتماعی شکلی از رفتار اجتماعی است که در آن گروهی از انسان‌ها اعتراض و نارضایتی خود را در قالب عمل جمعی  از وضع موجود بیان می‌کنند. این نارضایتی می‌تواند طیف وسیعی از موضوعات را در بر گیرد، از نابرابری و تبعیض گرفته تا رفاه و بهبودی اوضاع اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در جامعه. جنبش اجتماعي را تلاش جمعي براي پيشبرد منافع مشترك از طريق عمل جمعي خارج از حوزه نهادهاي رسمي تعريف مي‌کند. «درسلر» جنبش اجتماعي را هدف انديشيده شده و تعمدي تعداد زيادي از افراد معرفي مي كند كه هدف ايجاد دگرگوني با كوشش هاي گروهي را دارند.

جنبش‌های اجتماعی چه زمانی شکل می‌گیرند؟

زماني كه نهادهاي سنتي (شامل احزاب وگروه‌های سیاسی، دولت و نهادهای سیاسی) در برآوردن نيازهاي مشروع و رو به رشد جامعه با مشكل مواجه شوند و گروهي از جوانان منتقد، از گرفتاري‌ها و مشكلات مشترك‌شان آگاه شوند و احساس كنند كه مي توانند اقداماتي در جهت كاهش آلام و مصيبت هايشان انجام دهند، جنبش جوانان شكل مي گيرد.

جنبش جوانان تحول‌خواه هرمزگان

امروز فضای سیاسی و اجتماعی استان هرمزگان شاهد حضور جوانانی است که دل در گرو توسعه و پیشرفت جامعه داشته و علت عقب‌ماندگی‌های استان را مسیر اشتباه گذشته دانسته و به همین دلیل از رفتار سیاسیون قدیمی و پیشکسوت استان ناامید شده‌اند.

این جوانان به دور از شعارزدگی‌های احساسی که توسط برخی از حامیان افراد سیاسی مطرح می‌شود  و در آن فرد مورد نظر خود را با القابی چون چهره ملی، مطالبه گر، صدای رسای هرمزگان و…معرفی می کنند اجتناب کرده و با در نظر گرفتن واقعیت های جامعه و با استناد به آمارهای رسمی و شاخصه‌های توسعه (که در اکثر آن‌ها استان هرمزگان شرایط مطلوبی ندارد) وضعیت استان را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و بر اساس همین آمارها مسئولان سیاسی هرمزگان را مورد پرسش قرار می‌دهند و می‌گویند که شما در دوران مسئولیت‌تان چه کرده‌اید.

چرا هرمزگان در بین استان‌های عقب مانده قرار دارد. اینان از مسئولان گزارش کار می‌خواهند و نه گزارش شعار یکی دیگر از شاخصه های جنبش جوانان این است که در عین داشتن اختلافات فکری و سیاسی و به صورت شفاف‌تر با حفظ هویت سیاسی  اصلاح طلبی و یا اصول گرایی و هویت مذهبی شیعه و سنی بودن خود با هم گفتگو و تعامل می‌کنند و تمرکز خود را بر وجوه مشترک گذاشته‌اند و به همین دلیل توانسته‌اند وارد فضایی همگرایی شوند.

آنان امروز تحت تأثير تحولات فرهنگي و ارزشي در جامعه، نگرشي جديد نسبت به حقوق شهروندي و امتيازات سياسي و اجتماعي خود به دست آورده‌اند و براي رسيدن به آرمان‌شهر خود تلاش مي‌كنند.

حوزه و محدوده اعتراضی این جنبش، اینترنت و فضای مجازی بوده اما این جنبش خود را محدود به فضای مجازی و رسانه‌ای نمی‌کند و در عرصه میدانی نیز فعال است و برای پیگیری اهداف خود با افراد و جریانات سیاسی و حاکمیتی وارد گفتگو می شود.

علت استفاده این جنبش از اینترنت و فضای مجازی

از آن‌جایی که اينترنت، ارتباطات مستقيم و با هزينه پايين و اثربخش گروه را امكان‌پذير مي‌سازد و به طور فعال بر پوشش رسانه‌اي گسترده اثر مي‌گذارد. به همین دلیل است که جنبش جوانان هرمزگانی تلاش خود را در بستر فضای مجازی متمرکز کرده و از این طریق توانسته با کمترین هزینه بیشترین بازخورد را دریافت کنند.

اعضای این جنبش همگی در فضای مجازی فعال بوده و فضای مجازی را محل پیگیری مطالبات خود قرار داده و در همین فضای مجازی بایکدیگر ارتباط برقرار می کنند و همین مهم هم باعث شده در این جنبش، هرمزگانی‌های زیادی  از سراسر کشور با هم پیوند یافته و برای رسیدن به اهداف اجتماعی و سیاسی خود یادداشت‌ها و متن های مشترک نوشته و منتشر کنند و در خصوص یک موضوع (مثل مزارع پرورش میگو، حضور کشتی‌های چینی در آب‌های سرزمینی ایران) از دورترین نقاط صدای اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند.

آشنایی با قواعد سیاسی

از دیگر مشخصه‌های این جنبش آگاهی اعضای آن به قواعد قدرت سیاسی و موقعیت خودشان در سطح جامعه و بین نحبگان است. اعضای این جنبش به خوبی می‌دانند که برای موفقیت باید با سایر اقشار و گروه‌های جامعه ارتباط برقرار کنند. به همین دلیل هم هست که این جنبش در خصوص مشکلات اقشاری چون کارگران، صیادان، اصناف و بازاریان، قرهنگیان و… موضع گیری کرده و سعی در جلب نظر آنان دارند و در صورت همراهی سایر اقشار و گروه‌هاست که می‌توانند تاثیرگذاری بیشتری بر روی تصمیمات مقامات دولتی داشته باشند.

جنبش جوانان هرمزگان منابع عمل خود را به خوبی می‌شناسد و به درستی از ابزارهایی که در دست دارد بهره می‌گیرد. آنان قدرت رسانه را به خوبی تحلیل کرده و تلاش می‌کند مسائل خود را به یک مسئله برخورداری از ارزش خبری تبدیل کنند و از همین طریق  هم توانسته‌اند مسئولان امر را در خصوص پرسش‌های خود مجبور به پاسخ‌گویی و واکنش کنند. ازجمله واکنش استاندار به انتصاب مدیر کل ورزش وجوانان، انتصاب موسی دادی زاده به عنوان مدیر کل آموزش و پرورش که در عین مخالفت یکی از نمایندگان ولی با پیگیری جوانان در فضای مجزی و رسانه ای این انتصاب انجام شد یا در زمانی که نقدی از سوی این جوانان نسبت به افراد انجام می‌شود ما با واکنش‌های گسترده ای در رد نقد منتشر شده مواجهیم.

توان تاثیرگذاری وآگاهی‌بخشی

موارد فوق نشان دهنده این است که جریانات قدرت به خوبی توان تاثیرگذاری وآگاهی‌بخشی این جنبش را در سطح جامعه و نخبگان شناخته و از همین روست که سعی می‌کنند از طریق مقابله کردن و متهم کردن آن‌ها به ناآگاهی و عدم‌شناخت صحیح از سیاست، مردم را نسبت به این جنبش بدبین کرده و باعث شکست این جنبش شوند اما جریانات سیاسی سنتی که تحلیل درستی از موفقیت‌ها و توانایی‌های جنبش‌های نوین ندارند محکوم به شکست هستند چون جنبش جوانان یکی از موثرترین جریانات درآینده هرمزگان است.و سپهر سیاسی هرمزگان از آن جوانان نواندیش و پرسشگری است که در عرصه سیاسی صاحب اندیشه و قلم بوده و با هدف آگاهی بخشی به جامعه و تلاش برای رفع عقب ماندگی های استان تلاش می کنند. جریانات قدرت درون هرمزگان نیز باید بپذیرند با روش‌های قدیمی و سنتی ادامه مسیر ناممکن بوده جهان امروز در حال پوست‌اندازی است و جنبش‌های نوین سیاسی و اجتماعی بخش جدیدی از قدرت سیاسی بوده و در تمام دنیا توانسته‌اند موثر واقع شوند.