دسترسی ها

به گزارش دلفین، اول دسامبر؛ نخستین روز آخرین ماه سال میلادی، مصادف با ۱۰ آذرماه، از سال ۱۹۸۸ به‌عنوان روز جهانی ایدز نام‌گذاری شده است. در سال ۱۹۹۱ روبان قرمز نماد بین‌المللی آگاهی ایدز شد و به‌عنوان نماد محبت برای افراد مبتلابه اچ.آی.وی و مراقبان آن‌ها شناخته شد. به همین مناسبت هرساله تلاش می‌شود تا ضمن حساس‌سازی جامعه، با اجرای برنامه‌های آموزشی آگاهی شهروندان در خصوص پیشگیری و کنترل بیماری ایدز افزایش یابد.
ایدز چیست؟
ایدز (AIDS) مخفف عبارت انگلیسی (Acquired Immunodeficiency Syndrome) که معنی آن به فارسی می‌شود «سندرم نقص ایمنی اکتسابی» این بیماری توسط ویروسی به نام اچ.آی.وی HIV (Human Immunodeficiency Virus) منتقل می‌شود و می‌تواند فرد مبتلا را به‌مرور و با توجه به‌شدت بیماری به کام مرگ بفرستد. بیماری ایدز سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا را آهسته‌آهسته از بین می‌برد و درنتیجه بدن در برابر نفوذ ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها، مواد آلاینده، مواد سرطان‌زا، سموم و قارچ‌ها مقاومت خودش را از دست می‌دهد.
تاریخچه ایدز
دانشمندان معتقدند که HIV در ابتدا از یک ویروس مخصوص شامپانزه‌ها در غرب آفریقا در دهه ۱۹۳۰ به وجود آمد. آن‌ها بر این باورند که این ویروس از ویروس نقص ایمنی نوعی شامپانزه به نام SIV به انسان انتقال‌یافته و به HIV جهش‌یافته است. زمانی که انسان، شامپانزه‌ها را برای گوشت شکار می‌کرد، طی چند دهه، ویروس به‌آرامی در سراسر آفریقا و سپس به سایر نقاط جهان گسترش یافت. بااین‌حال، اوایل دهه ۱۹۸۰ زمانی که انواع نادر پنومونی، سرطان و سایر بیماری‌ها به پزشکان گزارش شد، جهان از HIV و ایدز مطلع شد.
همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک
امروزه نزدیک به ۴۰ میلیون نفر در سراسر دنیا از بیماری ایدز رنج می‌برند. هدف عمده از نام‌گذاری روز جهانی ایدز این است که به عموم مردم یادآوری شود که HIV از بین نرفته است و هنوز کارهای زیادی باید انجام شود، همه‌ساله در این روز شعاری از سوی سازمان بهداشت جهانی (who) برای حمایت از بیماران ایدزی در سراسر جهان اختصاص می‌یابد و به دیگران یادآور می‌شوند که تعهد، پایبندی و حمایت آن‌ها موردنیاز است. امسال نیز برای روز جهانی ایدز شعار «همبستگی جهانی، مسئولیت مشترک» را انتخاب کرده اند.
روبان قرمز
در سال ۱۹۹۱ میلادی یعنی یک دهه پس از ظهور ویروس اچ.آی.وی گروهی متشکل از ۱۲ هنرمند گرد هم آمدند تا درباره پروژه جدیدی تحت عنوان «ایدز تجسمی» به بحث و تبادل‌نظر بپردازند. این گروه از هنرمندان که بسیاری از دوستان خود را براثر ابتلا به ایدز از دست ‌داده بودند با تاسیس «گروه ایدز تجسمی» در شهر نیویورک تصمیم گرفتند با به خدمت گرفتن هنر، به جنگ با این بیماری مرگبار بروند. پاتریک اوکانل، بنیان‌گذار «گروه ایدز تجسمی» که خود مبتلابه ایدز است به همراه دوستانش تنها یک هدف داشتند و آن‌هم یافتن ابزاری بود که بتواند مردم را وادار به اندیشیدن درباره ایدز کند. به‌این‌ترتیب یکی از وظایف این سازمان هنری در نیویورک، اطلاع‌رسانی درباره ایدز و ویروس اچ.آی.وی شد آن‌ها برای نخستین بار روبان قرمز را به‌عنوان نشان گروه خود انتخاب کردند.
ایدز در ایران
نخستین مورد گزارش و ثبت‌شده ابتلا به ایدز در ایران مربوط به سال ۱۳۶۶ و در مورد یک کودک شش‌ساله مبتلابه بیماری هموفیلی است که فراورده‌های خونی آلوده وارداتی از فرانسه دریافت کرده بود.
هرمزگان استان پر خطر کشور
مرکز ملی پیشگیری از ایدز ایران می‌گوید بر اساس برآوردها استان‌های مازندران، کرمانشاه، فارس، هرمزگان، خراسان رضوی، اصفهان و تهران از استان‌های پرخطر ازنظر ایدز هستند. امسال نیز سه سازه مهم در تهران یعنی برج میلاد، برج آزادی و پل طبیعت به مناسبت روز جهانی ایدز قرمز شدند تا بیش‌ازپیش اهمیت این موضوع را یادآور شوند.
روایتی از ۱۷ سال زندگی با ایدز
محمد ۱۷ سال است که با ویروس ایدز زندگی می‎کند، او می‌گوید: اعتیاد به مواد مخدر و تزریق با سرنگ مشترک در زندان من را مبتلا کرده است. محمد ناآگاهی مردم از این بیماری و ترس از طرد شدن در اجتماع را دلیل پنهان‌کاری و جدی نگرفتن این بیماری می‌داند. او ادامه می‌دهد: مشکلی که درباره HIV مثبت وجود دارد این است که هرسال در روز جهانی ایدز مسئولان و مردم یک‌سری حرف‎ها درباره این بیماری می‎زنند و بعد همه‌چیزتمام می‎شود و می‎رود تا روز جهانی ایدز سال بعد، درحالی‎که برای مبتلایان هر روز، روز جهانی ایدز است. من الان بیکار هستم فقط به دلیل این‌که تست اچ‌.ای.وی من مثبت‌شده و به من انگ اخلاقی می زنند در حالی که روابط همکاری در محل کار باعث انتقال بیماری ایدز نمی‌شود.
تفاوت HIV مثبت و ایدز
محمد افزود: مردم باید بدانند که دچار شدن به این بیماری به معنای آخر زندگی نیست و باید با آگاهی نسبت به آن برخورد کنند البته که HIV مثبت با ایدز فرق می‎کند، مردم وقتی آزمایش اچ.ای.وی آن‌ها مثبـت می‌شود فکر می‌کنند بـه ایـدز مبتـلا شـده و زندگی پرمشقت و مرگ قریب‌الوقوعی در انتظار آن‌هاست؛ درصورتی‌که مثبــت شــدن نتیجــه آزمایش اچ ای وی و بیـمـاری ایدز دو مرحلــه مجــزا هســتند کــه از لحـاظ پزشـکی بـا هـم تفاوت‌های اساسـی دارنـد. ایدز مرحله آخر بیماری است که اگر کسی وارد این مرحله شد، ممکن است با یک سرماخوردگی ساده بمیرد اما کسی که هنوز HIV مثبت است و وارد فاز بیماری نشده است، می‎تواند با مصرف دارو، زندگی معمولی داشته باشد.
علائم اچ‌آی‌وی چیست؟
تشخیص ابتلا به اچ‌آی‌وی و ایدز تنها بر اساس علائم قابل‌اطمینان نیست. علائم اچ‌آی‌وی بسیار به علائم بیماری‌های دیگر شبیه هستند بنابراین تنها راه قطعی تشخیص ابتلا به اچ‌آی‌وی، آزمایش اچ‌آی‌وی است.
افراد مبتلابه اچ‌آی‌وی ممکن است کاملاً احساس سلامتی کنند و سالم هم به نظر بیایند، اما بااین‌حال سیستم ایمنی بدنشان ممکن است آسیب‌دیده باشد. مهم است که بدانیم زمانی که یک فرد به اچ‌آی‌وی مبتلا می‌شود، حتی اگر احساس سلامت هم بکند، می‌تواند ویروس را به‌سرعت انتقال دهد. اگر فردی به اچ‌آی‌وی مبتلا شود و تحت درمان مؤثر ضدویروسی قرار نگیرد، اچ‌آی‌وی در طول زمان سیستم ایمنی او را ضعیف می‌کند و او را نسبت به سایر عفونت‌های احتمالی آسیب‌پذیر می‌کند. اگرچه سیر عفونت اچ‌آي‌وي در میان بیماران ممکن است متغیر باشد، اما الگوی شایعی در بیماران دیده می‌شود. از زمان ورود ويروس به بدن تا ورود به مرحله عفونت پيشرفته اچ آي وي، بيمار مراحل مختلفي را طي می‌کند.
سندروم حاد
حدود سه تا شش هفته بعد از تماس با ويروس، بيمار علائم باليني مشابه یک سرماخوردگی یا آنفولانزا شامل: تب، سردرد، زكام و بزرگي غدد لنفاوي را نشان می‌دهد. البته اين علائم تنها در ۵۰ تا ۷۰ درصد بيماران مشاهده می‌شود. در اين دوره بار ويروسي یا همان تعداد ويروس در خون بسيار بالاست. طي يک تا سه هفته پاسخ ايمني در بدن ايجاد می‌شود و بار ويروس كاهش مي‌يابد. علائم باليني اين مرحله بعد از حداكثر دو ماه از زمان ورود ويروس فروكش می‌کند ولي بيمار وارد مرحله بدون علامت می‌شود.
دوره بدون علامت یا دوره «نهفتگی»
پس از عفونت اوليه و تکثير ويروس و به دنبال آن تغييرات ايميونولوژيک ويژه اچ‌آي‌وي، اغلب بيماران يک دوره نهفته را تجربه می‌کنند که سال‌ها طول می‌کشد. طي اين دوره سيستم ايمني تخریب‌شده، كه اين تخريب با کاهش تعداد سلول‌هاي CD4 تظاهر مي‌يابد. در اين دوره بيماري در حال پيشرفت است.
بيماري آشکار بالينی
تخریب پیش‌رونده سیستم ایمنی که در اغلب بیماران رخ می‌دهد، سرانجام به بیماری آشکار بالینی با علائم و نشانه‌های بيماري زمینه‌ای و یا عفونت‌ها و بدخیمی‌های فرصت‌طلب می‌انجامد. برخي از علائم مهم در اين دوران عبارت‌اند از: كاهش وزن بدون توجيه، عفونت مكرر دستگاه تنفس فوقاني «سينوزيت، برونشيت، اوتيت مديا، فارنژيت»، علائم پوستي «زخم‌های مكرر دهاني، درماتيت»، اسهال مزمن بيش از یک ماه، تب بيش از یک ماه، برفک دهانی، سل ريوي در یک سال اخير و يا سل خارج ريوي، عفونت‌های باكتريايي شديد «باكتريمي، پنوموني، مننژيت، عفونت مفصل، درگیری‌های مغزي» هرپس مزمن بيش از یک ماه» . اما این‌گونه علائم را نمی‌توان به‌طورقطع علائم ابتلا به اچ‌آی‌وی و یا ایدز دانست؛ بنابراین تنها راهی که می‌توانید از طریق آن بفهمید که به اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اید یا نه آزمایش خون است.
راه‌های انتقال ایدز
به‌صورت کلی انتقال ویروس اچ ای وی مثبت از چهار طریق: مقاربت جنسی، استفاده از سرنگ مشترک و آلوده، دریافت خون و فراورده‌های خونی و از طریق شیردهی مادر به فرزند از فردی به فردی دیگر انجام می‌شود.
اهمیت استفاده از کاندوم
سرنگ مشترک و رابطه جنسی ازجمله مهم‌ترین عوامل انتقال ویروس HIV است به همین دلیل استفاده از کاندوم و رعایت سلامت جنسی به‌عنوان مهم‌ترین الزامات ایمنی در مقاربت جنسی توصیه می‌شود.
تصورات اشتباه
برخی ترس وسواس‌گونه‌ای از مبتلا شدن به ایدز دارند که باید گفت ویروس ایدز از طریق تماس‌های عادی مثل کار کردن با یکدیگر، هم‌صحبت شدن، هم‌سفر بودن، دست دادن، بوسیدن، روابط اجتماعی مثل سوارشدن در اتوبوس و تاکسی، استفاده از حمام عمومی، استخر و توالت، از طریق لباس، پوشاک، پتو و رختخواب و هم‌چنین عطسه، سرفه و نیش حشرات باعث انتقال آلودگی به شخص سالم نمی‌شود.
آیا درمان قطعی ایدز وجود دارد؟
طبق تحقیقات انجام‌شده متأسفانه درمانی که بتواند ویروس را از بدن فرد مبتلا حذف کند، نداریم. روش مراقبت از افراد مبتلابه اچ آی وی (HIV) روشی است که به آن HAART می‌گویند که مخفف کلمات Highly Active Antiretroviral Therapy است. این روش درمانی سخت مستلزم همکاری مداوم و فعال فرد بیمار است.
شمارش معکوس تا واکسن ایدز
ویروس HIV مرموزترین و غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین عامل بیماری‌زایی است که دانشمندان تا امروز با آن مواجه بوده‌اند. این ویروس از هر وسیله‌ای استفاده می‌کند تا سیستم دفاعی بدن را گمراه کند. از طرف دیگر ویروس ایدز با سرعتی باورنکردنی جهش پیدا می‌کند و دائماً تغییر چهره می‌دهد. چنانکه به گفته دانشمندان تنوع ویروس‌های جهش‌یافته در بدن یک فرد مبتلابه این بیماری با تمام انواع گوناگون ویروس آنفولانزا در سراسر جهان در طول یک فصل سال، برابری می‌کند. به گفته یکی از استادان ایمونولوژی موسسه تحقیقاتی اسکریپس، کشف واکسن یا ساختن دارویی برای مبارزه با این ویروس به‌منزله تیراندازی به یک «هدف متحرک» است. بااین‌وجود پس از دو دهه تلاش گسترده دانشمندان برای رام کردن این بیماری مرگبار، آرام‌آرام نتایج پژوهش‌های گوناگون در این زمینه به صفحه‌های نشریات علمی راه پیدا می‌کنند. دکتر «آنتونی اس.فائوچی» مدیر مرکز ملی تحقیقات بیماری عفونی و آلرژی آمریکا ایمان دارد که تا رسیدن به واکسن ایدز راه چندانی باقی نمانده هرچند برای رسیدن به یک جواب قطعی باید همچنان منتظر ماند؛ بنابراین اگر بخواهیم سه آرزوی بزرگ بهداشتی را برای دنیای معاصر داشته باشیم؛ قطعاً درمان یا ساختن واکسنی برای ایدز یکی از آن‌هاست.
ایدز در هرمزگان
با توجه به مرزی بودن هرمزگان و مهاجرپذیر بودن آن، به نظر می‌رسد در چند سال اخیر زنگ خطر بیماری ایدز در این استان به صدا درآمده به همین منظور برای اطلاع از آمار دقیق بیماران مبتلابه ایدز و تأثیر ابتلا به ایدز در دچار شدن به کرونا، سؤالاتی از دانشگاه علوم پزشکی استان تدارک دیدیم که بی‌جواب ماند.
آمار ایدز در هرمزگان تحت تاثیر کرونا
دکتر «فاطمه نوروزیان» مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان ضمن اشاره به مصائب شیوع کرونا در هرمزگان، تجمیع آمار مبتلایان به ایدز و این دسته از بیمارانی را که در پی درگیری با ویروس کووید ۱۹ در استان جان باخته‌اند، را در زمان کنونی میسر ندانست و ارائه‌ی آمار را به زمانی دیگر موکول کرد. گویا سایه وحشت کرونا، نه‌تنها زندگی روزمره مردم را دچار اختلال کرده بلکه باعث فراموشی این گروه از بیماران نیز شده است.
آمار هرمزگان در سال ۱۳۹۸
یا این حال طبق آمار سال گذشته، یک هزار و ۳۷۲ نفر در استان هرمزگان به این بیماری مبتلا بوده‌اند که البته «حسین فرشیدی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان این رقم را تا حدود سه هزار نفر احتمال می‌داد. بااین‌حال گمان می‌رود این رقم امسال نیز افزایش داشته باشد.

گزارش اختصاصی: هستی سلطانی

این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است.

• نویسنده : ۱۰۰۷