دسترسی ها

اشاره:
روز سه‌شنبه ۲۵ آذرماه بود که خبری شنیدیم مبنی بر گرفتار شدن ماده پلنگ ۵ ساله در تله‌ای سخت در منطقه بشاگرد. این ‌گونه‌ی ارزشمند به گفته افراد محلی پنج روز و به گفته سازمان محیط‌زیست سه روز در تله ماند و زجر کشید تا اینکه بالاخره دامپزشکی از اداره محیط‌زیست استان فارس وارد منطقه شد و دست این حیوان را از تله رها کرد. اما داستان اینجا تمام نمی‌شود؛ دست این پلنگ روز ۳۰ آذر به‌صورت کامل قطع و او برای همیشه از زندگی در محیط طبیعی خود محروم و به زندگی در قفس‌های غیراستاندارد و نامناسب باغ‌وحش‌های ایران محکوم شد. البته این اولین بار نیست که پلنگ در کشور ما به سرنوشتی تلخ دچار می‌شود.
پلنگ ایرانی
پلنگ ایرانی یا پلنگ پارسی به لحاظ جثه بزرگ‌ترین زیرگونه پلنگ است که بومی غرب آسیا به حساب می‌آید و در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض قرار دارد، طبق برآوردی در سال ۲۰۰۵ کمتر از هزار و ۳۰۰ پلنگ در گستره‌ی قفقاز، ترکمنستان، جنوب روسیه، پاکستان، افغانستان و ایران زیست می‌کنند. حداقل ۶۰ تا ۷۰ درصد این جمعیت در داخل مرزهای ایران به سر می‌برند. به‌این‌ترتیب ایران مهم‌ترین زیستگاه پلنگ ایرانی در غرب آسیا به شمار می‌رود.
اصلی‌ترین تهدید
اصلی‌ترین تهدید پیش‌ روی بقای این حیوان جدا شدن زیستگاه‌ها و قطع ارتباط ژنتیکی گروه‌های مختلف این حیوان است که معمولاً به تشکیل گروه‌های بسیار کوچک منجر شده‌؛ به‌طوری‌که در همه قلمرو زیستی این حیوان هیچ گروه جمعیتی وجود ندارد که دربرگیرنده بیش از ۱۰۰ پلنگ بالغ باشد. کاهش طعمه براثر شکار انسان‌ها، گسترش زیربنایی، مزاحمت‌های انسانی و از میان رفتن زیستگاه از عواملی‌ست که منجر به تکه‌تکه شدن زیستگاه‌های حیوان شده‌ است.
تله‌ی سخت
اما انگار اهمیت موضوع چندان در کشور ما درک نشده است. علیرضا شهرداری فعال محیط‌زیست درباره ماجرای آسیب‌دیدگی پلنگ بشاگرد به رویداد۲۴ می‌گوید: تله‌ای که پلنگ بشاگرد در آن اسیر شده بود تله‌ای مخصوص پلنگ است که بالان نام دارد که یکی از انواع سخت آن به حساب می‌اید زیرا قدرت فنر آن‌چنان قوی است که در لحظه عضوی که در تله گرفتار می‌شود را می‌شکند. رهایی از آن بسیار فاجعه‌بار است، زیرا به جز خرد کردن استخوان، خون‌رسانی به عضو آسیب دیده قطع می‌شئذ و حیوان برای رهایی از تله سعی می‌کند از دندان‌های خود کمک بگیرد که قاعدتاً دهان و دندان حیوان هم آسیب می‌بیند. درنهایت اگر سریع حیوان را رهاسازی نکنند می‌تواند منجر به اتفاقات جبران‌ناپذیری مانند مرگ یا قطع عضو حیوان شود؛ آن چنان‌که که در ماجرای پلنگ بشاگرد نیز چنین اتفاقی رخ داد و دست حیوان در تله شکسته شد و بعد هم کاملاً قطع شد.
روایت از زبان مسئولان استانی
«میثم قاسمی» معاون فنی اداره کل محیط‌زیست هرمزگان، در گفتگو با خبرنگار دلفین در تشریح آخرین وضعیت این پلنگ ایرانی، اذعان داشت: روز سه‌شنبه گزارشی مبنی بر به تله افتادن یک قلاده پلنگ در روستای دهیچ منطقه‌ی ۱۴ روستا دریافت شد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: بلافاصله صبح روز چهارشنبه به همراه تیمی متشکل از کارشناسان، دامپزشکان و محیط‌بانان اداره کل حفاظت محیط‌زیست هرمزگان و ادارات حفاظت محیط‌زیست شهرستان‌های میناب و بشاگرد جهت پیگیری موضوع و رهاسازی پلنگ به منطقه اعزام شدیم.
قاسمی تشریح کرد: اگر چه پلنگ رفتار تهاجمی داشت و این موضوع روند کار را برایمان سخت‌تر کرده بود اما تلاش کردیم تا حیوان را بی‌هوش کنیم، متأسفانه اسلحه‌ای که داشتیم دقت پایینی داشت و به دلیل ازدحام جمعیت افراد محلی و خطرات احتمالی باعث شد تمرکز ما و آرامش پلنگ بر هم بخورد.
درخواست کمک از فارس
وی در ادامه عنوان کرد: تیم اعزامی استان تیر بیهوشی و دامپزشک به همراه داشت. و هدف ما نجات پلنگ به دام افتاده در تله بود اما آن هنگام که ما متوجه شدیم شرایط این پلنگ مناسب نیست سریعاً بر آن شدیم تا تیم تخصصی بیهوشی حیات وحش از استان فارس به هرمزگان اعزام شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن بیان اینکه در کشور دامپزشک بیهوشی در بخش حیات‌وحش به تعداد انگشت‌شمار هم وجود ندارد، اذعان کرد: ازآن‌جهت که زمان مناسبی برای رفتن به آن‌جا نبود مجبور شدیم در نزدیکی مکانی که پلنگ به دام افتاده بود مستقر و ساعت چهار صبح به منطقه موردنظر اعزام شویم و در اولین فرصت پلنگ را بی‌هوش کردیم و با تیم متخصص و برانکارد به بندرعباس بازگرداندیم.
تله‌گذار شناسایی شد
قاسمی با بیان اینکه فرد تله گذار شناسایی و به مراجع قضایی معرفی شده است، ادامه داد: ما پیگیر هستیم تا بتوانیم این تله‌ها را که به گونه‌های حیات‌وحش آسیب وارد می‌کند جمع‌آوری کنیم البته این تله‌ها بسیار قدیمی هستند و در منطقه بشاگرد برای شکار پلنگ ساخته شده‌اند.

زیستگاه مشترک
وی در ادامه با اشاره به اینکه بعضی از روستاها در زیستگاه حیات‌وحش قرار دارند و آن زیستگاه مشترکی است که هم مردم و هم گونه‌هایی از حیوانات در آنجا زیست می‌کنند، عنوان کرد: اقداماتی ازجمله آموزش و آگاهی روستاییان توسط تشکل‌های محلی با همکاری اداره کل باعث شد که محیط‌زیست را در جریان این موضوع قرار دهند تا در جهت رهاسازی این پلنگ ایرانی اقدام کنیم.
وی تشریح کرد: هرچند تلاش‌های متخصصان و دامپزشکان مانع از مرگ این‌گونه مهم و در معرض خطر انقراض شد اما با توجه به وضعیت به وجود آمده این پلنگ دیگر قادر به بازگشت به طبیعت و تهیه غذا نیست و باید تحت مراقبت همیشگی محیط‌زیست قرار گیرد.
ایستگاه پایانی
گفتنی است بر اساس آخرین اخبار، «نازک»، پلنگ زخمی بشاگرد که در تله آهنی گرفتار شده بود، پس از قطع دست چپ به دهکده طبیعت قزوین منتقل شده است. این پلنگ ماده حدود پنج سال سن و ۴۲کیلوگرم وزن دارد.

گزارش اختصاصی: هستی سلطانی