اشاره:
نقش نهادهای مردمی در ارتقا سطح فرهنگ زیست‌محیطی بسیار حائز اهمیت است. پس از حادثه‌ی ناگوار برای «نازک» پلنگ بشاگرد تصمیم گرفتیم تا گفت‌وگویی را با «مهدی شیرخانی» دبیر شبکه سمن‌های زیست‌محیطی و منابع طبیعی هرمزگان ترتیب دهیم که خلاصه‌ای از آن در ادامه آمده است.
تعارض انسان و پلنگ
وی با تقسیم مطالعات محیط‌زیستی به دو بخش محیط‌زیست طبیعی و انسانی بیان داشت: ریشه تعارض انسان و پلنگ از زمانی آغاز شد که ما سکونت‌گاه‌های انسانی را به دل طبیعت بردیم و مرزبندی‌ها کاهش یافت.
شیرخانی افزود: هم‌اکنون در شرق استان به‌ویژه منطقه بشاگرد و محدوده چهارده روستا، سکونت‌گاه‌های انسانی در دل تپه‌ها و کوه‌ها تشکیل شده است و از بین رفتن حریم محیط انسانی و محیط طبیعی، یکی از عوامل مؤثر در وارد شدن ضربه به «نازک» بود.
دامداری ضرر ده بشاگرد
وی با اشاره به اینکه در منطقه بشاگرد نوع معیشتی که از گذشته تاکنون باب بوده، معیشت مبتنی بر دامداری است، افزود: مطالعاتی که قبلاً در آن منطقه انجام شده، نشان می‌دهد که نوع دامداری اهالی بشاگرد اصلاً پایدار نیست و اگر هزینه‌ها را با درآمدشان تطابق دهیم، متوجه می‌شویم که این کار عملاً برای آن‌ها سودی ندارد و عمدتاً روش‌هایی که در دامداری استفاده می‌شود در تناسب با مسائل محیط‌زیستی نیست.
افزایش تعداد سلاح = افزایش شکار در منطقه
شیرخانی بابیان اینکه زیستن پلنگ در یک منطقه نشان‌دهنده سلامت محیط‌زیست است، گفت: قرار گرفتن به‌وفور سلاح در اختیار مردم، باعث افزایش شکار در این مناطق شده است و طبق تحقیقات اگرچه این افزایش شکار عمدتاً در جوامع محلی اتفاق می‌افتد اما لزوماً همه‌ی آن‌ها مصرف‌کننده نیستند.
وی تصریح کرد: بعضی از افراد محلی راهنما و بعضی فروشنده‌ی گوشت شکار هستند و به‌واسطه اینکه سال‌ها شغل‌شان بوده، ناچار به انجامش هستند.
پلنگ علاقه‌ای به رویارویی با انسان ندارد
دبیر شبکه سمن‌های زیست‌محیطی و منابع طبیعی هرمزگان افزود: پلنگ به تمام خطراتی که نزدیک شدن به حیات انسانی تهدیدش می‌کند، آگاه است و اصلاً علاقه‌ای به رویارویی با انسان ندارد، بنابراین وقتی ما طعمه پلنگ را شکار می‌کنیم، پلنگ ناچار است برای تأمین غذای خود به شکار دام‌های روستاییان بپردازد یا به سکونت‌گاه‌ها نزدیک شود.
دروغ چوپانان
وی افزود: طبق مصوبه سازمان حفاظت محیط‌زیست اگر گونه‌های حیات‌وحش به اموال مردم آسیبی وارد کنند در مقابل آن اجازه‌ی از بین بردن آن تهدید را به مردم نمی‌دهند ولی سازمان باید خسارت وارد شده را پرداخت کند اما اکنون به دلیل کمبود منابع مالی چنین رویکردی در عمل کاملاً اجرا نمی‌شود.
وی گفت: البته در مواردی به دلیل نبود بیمه برای دام‌ها، جوامع محلی تصاویر گوسفند کشته‌شده را برای سازمان محیط‌زیست ارسال و دلیل تلف شدن دام را حمله پلنگ عنوان می‌کنند درصورتی‌که طبق تحقیقات متوجه می‌شویم که این مسئله واقعیت ندارد و بعضی افراد با روی آوردن به این روش به دنبال جبران هزینه‌ی دام ازدست‌رفته هستند.
خشک‌سالی و تهدید حیات‌وحش
وی به تأثیر خشک‌سالی بر حیات‌وحش نیز اشاره کرد و گفت: موجود زنده نسبت به شرایط آگاهی دارد و برای مثال یک بز در زمان خشک‌سالی تعداد بزغاله کمتری را به دنیا می‌آورد، بنابراین حیوانات جمعیت‌شان را کنترل می‌کنند.
حتی به دلیل بیمه نداشتن دام‌ها، گاهی پیش می‌آمد افراد جوامع محلی تصاویر گوسفند کشته‌شده را برای سازمان محیط‌زیست می‌فرستاد و دلیل کشته شدن آن را حمله پلنگ عنوان می‌کردند درصورتی‌که طبق تحقیقات متوجه می‌شدیم که این‌طور چیزی نیست و فقط چون گوسفندان بیمه ندارند بعضی افراد به این روش روی می‌آوردند تا هزینه دام ازدست‌رفته را به دست آورند.
معاش مردم و تهدید محیط‌زیست
وی دلیل تله گذاری جوامع محلی برای مقابله با حمله‌ی احتمالی پلنگ را ضعیف بودن وضعیت اقتصادی دانست و گفت: ما کشوری در آستانه تغییر اقلیم با چالش‌های متفاوت اقتصادی و نابرابری اجتماعی هستیم بنابراین آموزش در راستای آگاهی‌افزایی باید در دستور کار قرار گیرد.
بیهوشی پلنگ چندان هم راحت نیست
دبیر شبکه سمن‌های زیست‌محیطی و منابع طبیعی هرمزگان درباره عملکرد ضعیف محیط‌زیست هرمزگان در روند بی‌هوش کردن «نازک» پرسیدیم که وی گفت: متأسفانه اکثر مردم در رابطه با موضوع بی‌هوش کردن حیوان در حیات‌وحش تصور اشتباهی دارند و گمان می‌کنند که حیوان آرام نشسته است و گروه تخصصی می‌تواند به‌راحتی تیر بیهوشی را به سمت حیوان پرتاب کند و قدرت پلنگ در آسیب رساندن به انسان را کم می‌پندارند، درصورتی‌که برای بی‌هوش کردن این حیوان آن‌هم در منطقه‌ی صعب‌العبور علاوه بر تجهیزات و گروه تخصصی، نیاز به مهارت میدانی است؛ زیرا پلنگی که در تله گیر افتاده حتی اگر کسی در زاویه دیدش قرار گیرد، چون از خطر آگاه است تمام سعی خود را می‌کند که خود را آزاد سازد و در موارد گذشته ما شاهد بودیم که پلنگ بعد از رهاسازی در حیات‌وحش به انسانی حمله و آسیب جانی وارد کرده است.
کندی عملیات نجات نازک
وی در پایان در رابطه با چرایی قطع دست پلنگ بشاگرد نیز گفت: تله‌های آهنی با شدت زیادی بسته و در اکثر اوقات باعث شکستگی دست و پای حیوان در لحظه‌ی گیر افتادن می‌شوند اما دامپزشکان دلیل قطع دست نازک را نکروز اعلام کرده‌اند و این یعنی خون به مدت طولانی به بافت نرسیده است بنابراین می‌توانیم بگوییم که اگر عملیات نجات زودتر انجام می‌شد، پلنگ از خطر قطع دست به دور می‌ماند.
گفت وگوی اختصاصی: هستی سلطانی
- نویسنده : 1008
Friday, 19 April , 2024