«مسعود شجاعی» سازنده حرفه‌ای انواع عود و گیتار و متولد سال 1347 در شهر بندرعباس است و سال‌هاست که ساخت آلات موسیقی زهی همچون عود، گیتار کلاسیک، گیتار فلامنکو و نوازندگی گیتار کلاسیک، پیانو و عود را دنبال می‌کند.

به گزارش دلفین، «مسعود شجاعی» سازنده حرفه‌ای انواع عود و گیتار و متولد سال ۱۳۴۷ در شهر بندرعباس است. وی لیسانس مترجمی زبان انگلیسی دارد و مدرس نوازندگی گیتار کلاسیک و مسئول واحد تحقیق و پژوهش مدیریت صنایع‌دستی استان هرمزگان است. شجاعی سال‌هاست که ساخت آلات موسیقی زهی همچون عود، گیتار کلاسیک، گیتار فلامنکو و نوازندگی گیتار کلاسیک، پیانو و عود را دنبال می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با این هنرمند هرمزگانی پیشنهاد می‌کنیم تا گفت‌وگوی زیر را بخوانید.

جناب شجاعی چند سال است که درزمینه‌ی هنر فعالیت دارید؟
من بیش از ۳۵ سال است که فعالیت مستمر در زمینه نوازندگی و ساخت سازهای عود، گیتار کلاسیک و گیتار فلامنکو دارم. حدود ۲۰ سال است که به تدریس نوازندگی گیتار کلاسیک مشغولم، در ضمن حدود ۱۷ سال است که تدریس هنر ساخت عود، گیتار کلاسیک و گیتار فلامنکو را دنبال می‌کنم.
انگیزه شما برای روی آوردن به هنر چه بوده است؟
عشق آتشین و دیوانه‌وار به هنر موسیقی و هنر ساخت آلات موسیقی در اوان کودکی و نیز اثبات این موضوع به برخی از دوستان و همبازیان دوران کودکی که باور نداشتند یک ایرانی هم می‌تواند سازهایی بسازد که مورد تائید نوازندگان حرفه‌ای و بین‌المللی باشد؛ این‌ها ازجمله تأثیرگذارترین انگیزه‌هایم در طی این مسیر و رسیدن به هدف بوده‌اند.
اساتید شما در این راه چه کسانی بوده‌اند؟
در زمینه نوازندگی پیانو استاد فرشید رمیزی پور استاد بنده بوده‌اند، از محضر استاد یوسف آرمین از بزرگان و پیشکسوتان موسیقی هرمزگان، نیز در ارتباط با نوازندگی عود مدتی بهره برده‌ام؛ ولیکن در زمینه نوازندگی گیتار کلاسیک و نیز هنر ساخت عود و گیتار امکان این را که مستقیماً پیش استادی، شاگردی کنم، هرگز نداشته‌ام و به‌صورت تجربی و با تکیه‌بر مطالعه منابع و کتاب‌های مرجع و علمی که در ارتباط با هنر ساخت آلات موسیقی زهی، توسط اساتید بزرگ جهان به زبان انگلیسی نوشته شده‌اند توانسته‌ام در هنر تا سطح حرفه‌ای و جدی پیش روم. در یک کلام خدای بزرگ، کتاب‌ها، اساتید نویسنده کتاب‌ها و تجربه و آزمودن را استادان شایسته خود می‌دانم.
از پژوهش‌ها و تالیفات‌تان نیز شنیده‌ایم. در این زمینه چه اقدامات برجسته‌ای داشته‌اید؟
در زمینه چوب درختان بومی استان هرمزگان و نیز چوب‌هایی که از دیرباز از آفریقا و هندوستان توسط دریانوردان هرمزگانی به خطه جنوب ایران آورده می‌شده‌اند، تحقیقات بسیاری انجام داده‌ام. حاصل این پروژه تحقیقی، هم‌اکنون به‌صورت تابلویی حاوی ۲۱ نمونه از قطعات چوب درختان، نام علمی، نام محلی، رویشگاه درخت، نوع و محل کاربرد در صنایع‌دستی کهن هرمزگان، نوع کاربردی این چوب‌ها در صنایع‌دستی امروز و هنر سازسازی، معرق چوب، خاتم، منبت و… است که در محل موزه میراث فرهنگی خلیج فارس بندرعباس نگهداری می‌شود. در ضمن مقاله‌ای مفصل همراه با عکس از مراحل ساخت ساز عود تحت عنوان «شیوه ساخت بربط» نیز به رشته‌ی تحریر درآورده‌ام. همچنین سال‌ها روی ساختمان و به‌خصوص سیستم‌های پل‌گذاری انواع عود و گیتار که منجر به ابداع انواع مختلف و کاملاً متفاوتی از سیستم‌های پل گذاری شد، مطالعه، تحقیق و پژوهش کرده‌ام.
لطفاً مصالح، ابزار و روش‌های‌تان برای ساخت ساز را تشریح کنید.
چوب‌های ایرانی شامل چوب گردوی نواحی کویری ایران، راش ایرانی، چوب برخی از درختان بومی هرمزگان و…، چوب‌های خارجی مانند رزوود هندی، آبنوس آفریقایی، ونگه آفریقایی، ساج برمه‌ای، سرو اسپانیایی، اسپروس آلمانی، پادائوک آفریقایی، هندوراس ماهاگانی، راش آلمانی، ارکو آفریقایی، مرانتی، سدر کانادایی و…، چسب‌های مدرن مخصوص سازسازی ساخت شرکت «المرز» و «تایتباند»، لاک و الکل، استخوان طبیعی، صدف طبیعی و… مصالح کار من در سازسازی هستند. چوب‌ها معمولاً به‌صورت الوار و تنه خریداری و در کارگاه متناسب با کار برش داده می‌شوند و برخی از چوب‌ها نیز که دارای صمغ هستند با حرارت ملایم و در یک فر دست‌ساز صمغ‌گیری می‌شوند. استخوان هم به‌صورت استخوان خام شتر و گاو خریداری و پس از بیرون کشیدن مغز در آب‌آهک غلیظ خوابانده می‌شوند تا ضمن چربی زدایی، سفید و خوش‌تراش شود و قابلیت انتقال امواج صوتی را در حد مطلوب پیدا کنند.
سبک هنری شما در ساخت و نوازندگی ساز چیست؟
عودها و گیتارهای ساخت کارگاه «شجاعی» چه به لحاظ ظاهر و چه به لحاظ رنگ، صدا و طنین و قابلیت نواخته شدن خاص و متفاوت هستند چراکه بنده از همان ابتدا به دنبال راه‌های نو می‌گشتم تا بتوانم به صداها و نغمه‌های متفاوت و زیباتر برسم.

ازجمله ویژگی‌های مهم و بارز عودهای بنده سیستم پل‌گذاری آن‌هاست که از ابداعات خودم است و با سیستم‌های پل گذاری عود و بربط‌های ایرانی و نیز عربی کاملاً متفاوت است.
در پـایـان اگر صحبتــی نـاگفته باقی مانـده است، در خدمت شما هستیم.
در این مجال جا دارد از پیشکسوتان و بزرگان عرصه هنر و فرهنگ هرمزگان که مستقیم یا غیرمستقیم اسباب عشق و اشتیاق مرا به موهبتی بی‌نظیر و یگانه به نام هنر فراهم کرده‌اند، سپاس داشته باشم.

 

گفت و گوی اختصاصی: اوریا حمیدی

این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است.

  • نویسنده : 1007