به گزارش دلفین، بسیاری از معضلات اجتماعی امروز هرمزگان ریشه‌ی اقتصادی دارد و به دلیل عدم توجه به آمایش سرزمینی و همچنین نبود برنامه‌ی صحیح برای ایجاد توسعه‌ی متوازن، نگون‌بختانه از صنایع ملی مستقر در استان و همچنین گردش مالی هنگفتی که در هرمزگان وجود دارد در راستای بهبود سطح رفاه عمومی و کاهش آسیب‌های اجتماعی استفاده نشده است. در گفت‌وگوی اختصاصی با «رضا هاشمی زاده» دکترای علوم ارتباطات و مدرس دانشگاه برخی از مشکلات اجتماعی امروز استان را موردبررسی قرار دادیم.
صنایع ملی و مدیران پروازی
هاشمی زاده با بیان اینکه مناطق آزاد هرمزگان و بسیاری از صنایعی که در استان مستقر هستند درواقع نفع چندانی برای مردم هرمزگان ندارند، خاطرنشان کرد: منظور از این نفع این است که صنایع و مناطق آزاد درصدی از منافع مالی و اقتصادی خود را باید در استان در قالب مسئولیت‌های اجتماعی یا حق آلایندگی پرداخت کنند و در آبادانی هرمزگان نقش داشته باشند.
وی تشریح کرد: بسیاری از مدیران این مناطق و بنگاه‌ها مدیران پروازی هستند و نگاهشان یک نوع نگاه کشوری است نه استانی که این مسائل نیز به چالش و آسیب‌های اجتماعی در هرمزگان دامن زده است.
توسعه‌ی تک‌بعدی اجباری
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: متأسفانه در کشور از گذشته نگاهی مرکزگرا به استان‌های پیرامونی خصوصاً استان‌های جنوبی وجود داشته و توسعه در این مناطق به شکل تک‌بعدی دنبال می‌شده است.
وی عنوان کرد: به‌طور مثال هرمزگان را تنها از بعد اقتصادی و دروازه صادرات و واردات نگاه می‌کردند و درنتیجه اگر سرمایه‌گذاری انجام شده از روی اجبار بوده است زیرا با وقوع جنگ اکثر بنادر کشور تعطیل شدند و این‌گونه هرمزگان توسعه پیدا کرد و آن هم تنها توسعه تک‌بعدی بود و در بعد اجتماعی پیشرفت کمتری قابل‌مشاهده است.
هاشمی زاده مدیران پروازی را افرادی کم‌تعلق به هرمزگان خواند و افزود: فردی که تنها برای توسعه‌ی اقتصادی کشور به هرمزگان فرستاده شده باشد و نخواهد این منطقه را شهر و دیار و محل زندگی خود و خانواده‌اش ببیند، به دنبال حل معضلات اجتماعی منطقه نیز نخواهد بود.
نابرابری اجتماعی و ایجاد افسردگی
وی اضافه کرد: نابرابری‌های اجتماعی، عدم‌حمایت اجتماعی افراد از یکدیگر و همچنین نبود زمینه‌های نشاط اجتماعی باعث ایجاد افسردگی در جامعه می‌شود و افراد به سمت خودکشی یا افسردگی شدید سوق پیدا می‌کنند. این فعال اجتماعی با بیان اینکه طبق آمار، نرخ بیکاری استان ۲/۱۴ درصد اعلام شده است، تصریح کرد: اگرچه این آمار هم با واقعیت فاصله‌ی بسیاری دارد اما با توجه به جوان بودن استان این نرخ بیکاری هم می‌تواند ابعاد فاجعه و آسیب‌های اجتماعی را در این خطه گسترش دهد.
نگاه مرکزگرا و بیکاری
وی در ادامه خاطرنشان کرد: اعتیاد و بیکاری ازجمله آسیب‌های اجتماعی مهم استان است که به دلیل نگاه مرکزگرا کسی به حل این معضلات در جامعه هرمزگان توجه نکرده است و شاهد این مسئله هستیم که درصد آمار آسیب‌های اجتماعی در استان گسترش پیدا کرده و اقدامی نیز در رابطه با کاهش و کنترل آن نیز انجام نشده است.
هاشمی زاده سپس با بیان اینکه اقتصاد هرمزگان از دیرباز مبتنی بر کشاورزی و ماهیگیری بوده که طی دو دهه اخیر به‌شدت این بخش از اقتصاد تحلیل رفته است، اضافه کرد: بخش کشاورزی استان به خاطر خشک‌سالی‌های پی‌درپی و بخش ماهیگیری نیز به دلیل رانت‌خواری‌ها و مشکلاتی که صید صنعتی و ترال برای بومیان ماهی گیر به وجود آورد، از بین رفت.
وی گفت: از بین رفتن مشاغل سنتی مانند ماهیگیری آسیب‌های زیادی به هرمزگان وارد کرد و باعث شد بسیاری از افراد که شغل ماهیگیری خود را از دست داده بودند سوی مشاغل کاذب مانند قاچاق روی بیاورند، همان‌طور که گفته شد یک مسئله اقتصادی، پیامدی اجتماعی را به همراه داشته است و درواقع نمی‌توان آسیب‌های اجتماعی را از مسائل اقتصادی جدا کرد.
۳۰۰ هزار هرمزگانی تحت پوشش کمیته‌ی امداد
وی ضمن اشاره به اینکه افزایش حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ هرمزگان تائید کننده‌ی افزایش فاصله طبقاتی و گسترش بستر فقر در استان است، بیان داشت: بالغ‌بر ۳۰۰ هزار نفر در هرمزگان تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند و امرارمعاش آن‌ها وابسته به کمک سازمان‌های حمایتی است که این مسئله نشان از این دارد که فقر در هرمزگان عمیق شده است و کمک‌های حمایتی نیز نمی‌تواند آن را پوشش دهد.
کرونا و تحریم‌ها
این مدرس دانشگاه ادامه داد: زمانی که به بررسی مسائل اقتصادی بعد از گسترش پاندمی کرونا و تنگ‌تر شدن حلقه‌ی تحریم‌ها بپردازیم، متوجه خواهیم شد ابعاد آسیب‌ها به شکل بسیار گسترده‌تری خود را نشان داده است. وی در ادامه گفت: یک هزار کیلومتر مرز آبی استان از دیرباز باعث ارتباط و نزدیکی فرهنگی مردم هرمزگان با کشورهای حاشیه خلیج فارس بوده است اما در سال‌های اخیر این روابط تحت تأثیر مسائل سیاسی، ارتباطات بین‌المللی، کاهش ارزش پول ملی و نوع مناسبات کشور با جهان قرار گرفته و سطح ارتباطات بسیار کاهش یافته که این مسئله نیز درنهایت به افزایش آسیب‌های اجتماعی انجامیده است.
کاهش سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی
هاشمی زاده تشریح کرد: سرمایه‌گذاری بخش دولتی به دلیل نبود اعتبارات مالی و بخش خصوصی به دلیل عدم ثبات و امنیت سرمایه‌گذاری در استان، کاهش یافته است درحالی‌که هرمزگان از دیرباز افراد متمکن و سرمایه‌دار زیادی داشته است.
وی با بیان اینکه علاوه بر محدودیت‌هایی که وجود دارد، مدیرانی استانی نیز تلاش کافی برای جذب و جلب اعتماد سرمایه‌داران ایرانی مقیم کشورهای حاشیه خلیج فارس نداشته‌اند، گفت: برآیند همه‌ی این بی‌کفایتی‌ها تأثیرات سو و ناراحت‌کننده‌ای را بر جای گذاشته و طبق آمارها میزان فقر، حاشیه‌نشینی، روی‌آوری به مشاغل کاذب و … افزایش داشته است.
عوارضی که دریافت نمی‌شود
هاشمی زاده بیان داشت: در ضمن مدیران استانی می‌توانستند از قبل فعالیت مناطق ویژه اقتصادی و صنایع مستقر در استان مبالغی را به‌عنوان عوارض دریافت و برای هرمزگان‌نشینان هزینه کند؛ به‌طور مثال در حوزه محیط‌زیست، ورود پساب صنعتی به دریا در آینده می‌تواند آسیب‌های اجتماعی بیشتری را به همراه داشته باشد، این نحوه نابودی یک سرمایه فرانسلی در آینده نزدیک هرمزگان را با بحران‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد به‌طوری‌که حتی شاید روزی مجبور شویم ماهی را نیز از سایر کشورها وارد کنیم. وی در پایان با بیان اینکه این توفیقات اقتصادی اثر مستقیمی بر گشایش‌های اجتماعی دارد، اذعان داشت: اگر فلاکت اجتماعی که حاصل جمع بیکاری و نرخ تورم است را در نظر بگیریم درمی‌یابیم که چه میزان مسائل اقتصادی در چالش‌های اجتماعی تأثیرگذار است و زمانی که شاخص فلاکت افزایش پیدا کند و ناامیدی اجتماعی ایجاد شود، آمار جرائم و آسیب‌های اجتماعی نیز افزایش پیدا خواهد کرد و انواع و اقسام جرائم سر بر خواهند آورد.
گفت و گوی اختصاصی: پدرام مجیدی
این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است
- نویسنده : 1007
Thursday, 25 April , 2024