اشاره:
ايران داراي ۲۷۰۰ کيلومتر مرز آبي است. در اين ميان هرمزگان به دليل اقليم ويژه‌ي خود داراي کيلومترها مرز آبي است. اين موضوع باعث شده تا اين منطقه داراي پتانسيل‌هاي ويژه و منحصربه‌فردي باشد؛ اما متأسفانه در بهره‌برداري و استفاده از اين موهبت الهي تاکنون گام چندان مؤثري برداشته نشده است. اين در حالي است که دريا و استفاده از صنايع مرتبط با آن مي‌تواند به‌عنوان يکي از مؤلفه‌هاي توسعه‌ي پايدار مطرح باشد.
مطالعه و استفاده از الگوهايي که در دنيا وجود دارد مي‌تواند در اين خصوص راه گشا باشد. «بهزاد الصفي» يکي از پژوهشگراني است که در خصوص توسعه‌ي دريا محور فعاليت دارد. او پژوهش‌هاي خود را در قالب چندين کتاب منتشر کرده که مي‌تواند منابع خوبي براي مطالعه و مقايسه شرايط موجود در کشورمان با ساير نقاط جهان باشد.
در ادامه گفت‌وگوي اختصاصي دلفين را با اين پژوهشگر حوزه‌ي دريا مي‌خوانيد.
جناب الصفي با توجه به سفرهاي متعدد خارجي که داشته‌ايد، ديگر کشورها چگونه از موهبت دريا براي رسيدن به توسعه استفاده مي‌کنند؟
در کشورهايي نظير ترکيه از تمام ظرفيت‌هاي موجود استفاده مي‌شود؛ ترک‌ها با تأسيس موزه‌ي دريايي سابقه‌ي کهن خود را در حوزه‌ي دريا در معرض ديد همگان گذاشته‌اند. در همين بحث موزه‌هاي دريايي بايد به موزه‌ي دريايي بندر «روتردام» در کشور هلند نيز اشاره‌کنم؛ در اين موزه با ترکيب فضاي سنتي و مدرن و همچنين با استفاده از تکنولوژي، فضاي تأثيرگذاري را ساخته بودند.
در بيشتر کشورهايي که از موهبت دريا برخوردارند موزه‌هاي دريايي وجود دارد که اين موزه‌ها علاوه بر اينکه نمايان‌گر قدمت و تاريخ اين کشورها در حوزه‌ي درياست در جذب گردشگر نيز بسيار تأثيرگذار است؛ اما متأسفانه در ايران چنين موزه‌اي که در آن به شکل تخصصي به موضوع دريا پرداخته‌شده باشد وجود ندارد؛ و اگر موزه‌اي نيز باشد بيشتر جنبه‌ي مردم‌شناسي دارد تا اين که يک موزه‌ي دريايي باشد.
از اقدامات بحث‌برانگيز شهرداري بندرعباس ساخت آکواريوم دريايي در کنار درياست. آيا اين موضوع در کشورهاي ديگر نيز مرسوم است؟
تقريباً در بيشتر کشورهاي دنيا از چنين آکواريوم‌هايي بهره مي‌برند و در کشوري مثل مالزي نه‌تنها جنبه‌هاي علمي مدنظر قرار دارد بلکه جنبه‌ي توريستي نيز حائز اهميت است. همان‌گونه که مي‌دانيد فعال کردن جنبه‌هاي گردشگري يکي از راه‌هاي رسيدن به توسعه‌ي پايدار است. به لحاظ مکان ساخت نيز اين آکواريوم‌ها در دنيا هم در نزديکي دريا و هم دور از ساحل ساخته‌مي‌شود و بي‌شک آنچه در بندرعباس به‌عنوان آکواريوم در حال ساخت است با استانداردهاي جهاني فاصله‌ي بسيار دارد اما قبل از هرگونه پيش‌داوري بهتر است تا اتمام اين پروژه صبر کنيم تا بهتر بتوانيم در اين مورد اظهارنظر کنيم.
به نظر شما در خصوص استفاده از دريا چه مواردي مغفول مانده است؟
در اين منظقه با استفاده از امکان دريا مي توان پارک‌هاي آبي مدرني ايجاد کرد. همچنين افزايش سهم غذاهاي دريايي در سبد غذايي خانوارها نيز مي‌تواند مدنظر قرار گيرد. چراکه به‌غيراز استان‌هايي نظير هرمزگان و بوشهر سهم اين نوع غذا در سبد خانوارهاي ايراني بسيار اندک است. اگر آمار جهاني استفاده از فست‌فودها را با آمار موجود در کشورمان مقايسه کنيد، علت گسترش هرروزه‌ي اماکني که اين نوع غذاها را ارائه مي‌کنند، مشخص شود. به‌طور مثال متوسط مصرف غذاهاي دريايي در ژاپن دو برابر ماست؛ پس طبيعي است که آمار بيماران قلبي ما بيشتر از کشوري نظير ژاپن باشد. البته برخي افراد شايد در اين مورد بگويند که غذاهاي دريايي گران است و به‌صرفه نيست؛ اما در کشورهايي مثل هندوستان يا ترکيه دست‌فروشاني وجود دارند که غذاهاي دريايي مثل ساندويچ ماهي را با قيمت ارزان مي‌فروشند، اين در حالي است که اگر در کشورمان بخواهيد يک وعده غذاي دريايي بخوريد بايد بين ۳۰ تا چهل هزار تومان پرداخت کنيد، در صورتي‌که در کشورهايي که ذکر شد اين مبلغ بين پنج تا ۶ هزار تومان است. از ديگر امکان‌هايي که در اين منطقه مغفول مانده است استفاده از کشتي‌ها به‌عنوان موزه است. در بسياري از کشورها از کشتي‌هاي فرسوده به‌عنوان موزه استفاده مي‌شود. مراجعه‌کنندگان با ورود به اين کشتي‌ها حس و حال ويژه‌اي را تجربه مي‌کنند. براي نمونه در يکي از اين کشتي- موزه‌ها که من از آن بازديد کردم حال و هواي دريانوردي در دويست سال پيش تداعي مي‌شد. در هرمزگان نيز مي توان از کشتي‌هايي که به شکل رستوران‌هاي دريايي تغيير کاربري داده‌اند و در مناطق ديگر کشور ديده مي‌شود؛ مثل نمونه‌هايي که در رامسر يا در ورودي تالاب انزلي سراغ داريم، بهره برد. به‌هرحال اين‌ها فرصت‌هايي است که در هرمزگان نيز وجود دارد و تاکنون مغفول مانده است.
چه جشنواره‌هاي دريايي در ساير کشورها وجود دارد که جاي آن‌ها در اين منطقه خالي است؟
در همين بحث غذاهاي دريايي! به‌طور مثال نوعي ماهي شبيه ماهي «گاريز» در هلند وجود دارد که در يک جشنواره‌ي غذايي اين نوع ماهي طبخ و مصرف مي‌شود که علاوه بر رواج فرهنگ استفاده از غذاهاي سالم باعث نشاط و تفريح در جامعه خواهد شد. اما نمي‌دانم که چرا در بندرعباس به چنين امکان‌هايي توجه نمي‌شود و تنها شاهد گسترش فلافل فروشي‌ها هستيم. در طول سال در ايام تعطيل در حدود دو تا سه ميليون مسافر به اين خطه سفر مي‌کنند اما همگي براي خريد اجناس چيني به قشم مي‌روند. درصورتي‌که با استفاده از امکان دريا و برگزاري جشنواره‌ها و فراهم ساختن زيرساخت‌هايي مثل موزه‌ها و کشتي‌هاي تفريحاتي يا رستوران‌هاي دريايي مي‌توان علاوه بر اشتغال‌زايي موجبات توسعه‌ي پايدار اين منطقه را فراهم کرد.
استفاده از ساحل در ايران و ساير کشورها چه تفاوت‌هايي با هم دارد؟
در ايران فستيوال‌هاي دريايي و بازي‌هاي ساحلي آن طور که در ديگر کشورها رواج دارد مورد توجه قرار نگرفته است. جشنواره هايي که در ساحل برگزار مي شود مثل جشنواره‌هاي ساخت مجسمه‌هاي شني در ساير نقاط دنيا بسيار مورد توجه است. برگزاري اين جشنواره ها به شکل خانوادگي علاوه بر اينکه مي تواند باعث نشاط و شادماني در جامعه شود موجب جذب گردشگر نيز مي‌شود. در اروپا سينماهاي روباز در ساحل وجود دارد که در فصل‌هاي خنک سال فيلم‌هايي در آن‌ها به نمايش درمي‌آيد. در کنار اين سينماها غذاهاي محلي و محصولات سنتي نيز ارائه مي‌شود. باتوجه به اين که اين امکان به شکل پتانسيل بالقوه نيز در اين منطقه وجود دارد، اگر به آن توجه شود علاوه بر اين که باعث رونق گردشگري در منظقه مي‌شود، مي‌تواند بسترهاي مناسبي را براي اشتغال‌زايي فراهم کند.
- نویسنده : کد 101
Sunday, 13 October , 2024