دسترسی ها

به گزارش دلفین، قبول کردن یک کودک به‌عنوان فرزندخوانده ریشه‌ای تاریخی دارد و تصمیمی است که تأثیرات آن به درازای عمر تداوم خواهد داشت. خانواده‌هایی که چنین اقدامی انجام می‌دهند، معمولاً نیازمند آموزش و حمایت‌های مضاعف هستند چراکه کودکانی که به فرزندخواندگی پذیرفته می‌شوند دارای شرایط متفاوتی نسبت به دیگر کودکان هستند و خانواده‌ها باید انتظار داشته باشند که با چالش‌های خاصی روبه‌رو شوند.
بر اساس قانون، مسئولیت رسیدگی به کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست در راستای اصول ۲۱ و ۲۹ قانون اساسی و قانون تشکیل سازمان بهزیستی مصوب سال ۱۳۵۹ و قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست مصوب سال ۱۳۷۱ به سازمان بهزیستی محول شده است. اوایل دهه هشتاد تیمی متشکل از سازمان بهزیستی، قوه قضاییه و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط نسبت به تدوین لایحه اصلاحی اقدام کردند؛ اما بعد از گذشت حدود یک دهه در سال ۱۳۹۲ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
اولویت فرزند‌پذیری
اما در بازنگری سال ۱۳۹۲ این شرایط تغییر کرده ‌است و علاوه بر زن متأهل بدون فرزند، زنان و دختران مجرد و همچنین زن و مرد متأهل دارای فرزند نیز می‌توانند برای فرزندپذیری درخواست کنند. طبق قانون اولویت به ترتیب با زن‌ و مرد متأهل بدون فرزند، زنان و دختران مجرد و زن‌ و مرد دارای فرزند خواهد بود. یکی دیگر از مواردی که قانون فرزندخواندگی را تسهیل کرده است، واگذاری کودکان بی‌سرپرست به دختران مجرد بالای ۳۰ سال است. البته در قانون قبلی کودک فقط تا ۱۲ سالگی می‌توانست به فرزندخواندگی گرفته شود اما طبق قانون جدید تا ۱۶ سالگی این اتفاق می‌تواند رخ دهد.
شرایط متقاضیان پذیرش فرزند
ازآنجایی‌که مسئله فرزندخواندگی به‌عنوان یکی از موضوعات مهم و چالشی جامعه و با پیچیدگی‌های خاصی همراه است، در همین راستا به سراغ «فروغ حسینی» کارشناس فرزندخواندگی اداره بهزیستی شهرستان بندرعباس رفتیم تا در خصوص مسائل مرتبط با این موضوع با وی گفت‌وگو کنیم.
حسینی در گفت‎وگو با دلفین درباره زوج‌هایی که تصمیم دارند فردی را به فرزندخواندگی بپذیرند، اظهار داشت: بر اساس قانون زوج‌های بدون فرزند در رتبه اول اولویت، دختران مجرد بالای ۳۰ سال در رتبه دوم و زوج‌های دارای فرزند نیز در رتبه سوم اولویت قرار می‌گیرد.
پنج سال پس از ازدواج
حسینی بیان داشت: خانواده‌هایی که برای داشتن فرزند اقدام می‌کنند، باید پنج سال از تاریخ ازدواجشان گذشته باشد و به تشخیص پزشک معالج مشخص شود که دیگر صاحب فرزند نمی‌شوند تا بتوانند برای حضانت فرزند اقدام ‌کنند و در این وضعیت سازمان بهزیستی ثبات و دوام زندگی متقاضیان را به جهات مختلف موردبررسی قرار می‌دهد.
وضعیت قضایی و مالی
این کارشناس حوزه‌ی فرزندخواندگی در تشریح سایر شرایط متقاضیان برای اخذ فرزندخواندگی تصریح کرد: عدم محکومیت جزائی، تمکن مالی، برخورداری از سلامت جسم و روان، عدم اعتیاد به مواد مخدر، عدم بیماری‌های واگیر و صعب‌العلاج، درآمد ثابت و بیمه پایه تأمین اجتماعی، داشتن تابعیت ایرانی، یکی از زوجین حداقل باید ۳۰ سال سن داشته باشد، مقید به واجبات و ترک محرمات، صلاحیت اخلاقی و… از اهم شرایط متقاضیان فرزندخواندگی است.
بازه‌ی سنی کودکان با توجه به سن والدین
وی اذعان داشت: در انتخاب کودک علاوه بر وضعیت سرپرستان باید ویژگی‌های شخصیت کودک و متقاضیان و همچنین شرایط سنی هردوی آن‌ها مدنظر قرار گرفته شود.
حسینی تصریح کرد: متقاضیان فرزندخواندگی ۳۰ تا ۳۴ سال به آن‌ها نوزاد تا دو سال، متقاضیان ۳۵ تا ۳۹ سال کودک سه تا پنج سال، متقاضیان‌ ۴۰ تا ۴۴ سال کودک ۶ تا هشت سال، متقاضیان ۴۵ تا ۴۹ سال کودک ۹ تا ۱۱ سال و به متقاضیان بالای ۵۰ سال نوجوان ۱۲ تا ۱۶ ساله واگذار می‌شود.
وی ادامه داد: متقاضیان بر اساس حکم دادگاه به‌صورت آزمایشی و به مدت ۶ ماه فرزند را نزد خود نگهداری می‌کنند و در این حین مشاوران در دو یا سه جلسه به آن‌ها آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند و بعد از پایان این دوره و تائید نهایی، برای دریافت حکم سرپرستی دائم و صدور شناسنامه به دادگاه ارجاع داده می‌شوند.
دیدگاه سنتی مردم هرمزگان
این کارشناس حوزه‌ی فرزندخواندگی عنوان کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر نگاه مردم به بحث فرزندخواندگی تغییر پیداکرده است و باوجوداینکه روش‌های درمان ناباروری بسیاری وجود دارد، بسیاری از خانواده‌ها اقدام به سرپرستی گرفتن کودک از بهزیستی می‌کنند و این نگاه شایسته‌ی تقدیر است.

حسینی گفت: بااین‌حال در بسیاری روستاها و شهرهای کوچک استان هرمزگان دیدگاه سنتی مردم هنوز هم پابرجاست و اغلب خانواده‌های سنتی زمانی که برای پذیرش فرزند اقدام می‌کنند از صحبت‌ها و نگاه‌های اطرافیانشان نگران‌اند و برخی آن‌قدر دیر برای فرزندخواندگی اقدام می‌کنند که دیگر شرایط سنی لازم را ندارند.
وی اظهار داشت: مراحل کار در سامانه به این صورت است که خانواده‌ها وارد سایت بهزیستی می‌شوند و پس از مطالعه قوانین و تائید آن وارد صفحه‌ای خواهند شد که پس از تکمیل اطلاعات پیامکی به آن‌ها ارسال می‌شود تا در جریان تاریخ مشاوره حضوری قرار گیرند.
افزایش تعداد متقاضیان در هرمزگان
وی با بیان این‌که زمان انتظار برای متقاضیان فرزند در هرمزگان بین دو تا سه سال است و بدین علت که تعداد متقاضیان در ‌یک دهه اخیر نسبت به کودکان واگذارشده افزایش‌یافته است، افزود: در گذشته تعداد کودکان زیاد و اما میزان متقاضیان فرزند در هرمزگان کم بود و ما متقاضیان استان‌های دیگر را برای اخذ سرپرستی می‌پذیرفتیم اما در سه سال اخیر هیچ‌گونه متقاضی را از استان‌های دیگر نمی‌پذیریم مگر اینکه متقاضی تقاضای فرزند مسن‌تر یا معلول یا بیمار داشته باشد.
فرزندپذیری غیرقانونی جرم است
وی تصریح کرد: برخی از خانواده‌ها به دلایل مختلف اعم از فقر، نابهنجاری اجتماعی، داشتن فرزندان زیاد و… قادر به نگهداری از فرزندان خود نیستند و در قبال مبلغی مجبور به فروختن فرزندشان می‌شود یا جگرگوشه‌شان را خارج از منزل رها می‌کنند.
حسینی علت اصلی این اقدام را تشدید مشکلات اقتصادی خواند و افزود: بااین‌حال خانواده‌هایی که به‌صورت غیرقانونی اقدام به سرپرستی کودک می‌کنند، مجبورند برای اخذ مدارک هویتی کودک دیر به مراکز قانونی مراجعه ‌کنند و این مسئله هم برای خودشان و هم برای بهزیستی مشکلاتی را ایجاد می‌کند و امکان دارد بابت نگهداری کودک به‌صورت غیرقانونی از طریق دادگاه مجرم شناخته شوند یا اینکه باید تمام مراحل قانونی را بابت وکیل و حق حضانت کودک طی کنند که در این صورت مجبور به پرداخت مبالغ هنگفتی می‌شوند.
چالش‌های فرزندخواندگی
وی یکی دیگر از چالش‌های فرزندخواندگی در استان را کم بودن متقاضیان برای فرزندان بالای ۵ سال دانست و اضافه کرد: با توجه به اینکه تا سن ۱۶ سالگی فرزندان قابل‌واگذاری هستند اما خانواده‌ها به دلیل نگرانی از عدم سازگاری کودکان با آن‌ها، عدم آگاهی از نوع تربیت بچه‌ها و تمایل به اینکه کودکان به سبک و روش تربیتی خودشان آموزش‌دیده شوند، از پذیرش فرزندان بالای پنج سال امتناع می‌ورزند.
این کارشناس حوزه‌ی فرزندخواندگی تصریح کرد: همه این دلایل باعث شده تا کودکان بالای ۵ سال از نعمت داشتن خانواده محروم‌ شوند و با رسیدن به سن قانونی و ترخیص از مراکز بهزیستی به دلیل عدم‌حمایت مالی، اجتماعی و عاطفی با مشکلات زیادی مواجه شوند.
لـزوم افشـاسازی
وی در ادامه به موضوعی مهم اشاره کرد و گفت: افشاسازی و گفتن واقعیت به فرزندخوانده ازجمله مهم‌ترین چالش‌های فرزند پروری به شمار می‌آید و قبل از ورود به دبستان، کودکان باید از هویت واقعی خود مطلع شوند.
حسینی گفت: خانواده‌ها باید با کمک مشاوران و از طریق داستان کم‌کم کودکان را آماده و واقعیت‌ها را برایشان افشاسازی کنند.
وی در پایان افزود: بنا بر بررسی‌های میدانی ما اغلب خانواده‌ها هنوز به فرزندان خود در خصوص هویت واقعی اطلاعی نداده‌اند و فرزندان به‌صورت ناگهانی از طریق اقوام به هویت واقعی خود پی می‌برند که این موضوع به لحاظ روحی و روانی آسیب جدی را متوجه آن‌ها خواهد کرد.

گزارش اختصاصی: فاطمه درویش پور

این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است.

• نویسنده : 1007