دسترسی ها

در واقع عدم تعادل و توازن در این دو نوع توسعه نه‌تنها باعث توسعه واقعی شهرها نمی‌شود؛ بلکه جز هدررفت منابع، سوداگری از طریق زمین و ملک و افزودن بر مشکلات تمدنی شهرها خروجی دیگری در برنخواهد داشت.

توسعه درون‌زا در واقع توجه به درون شهرها، برنامه‌ریزی برای اراضی و املاک مسئله‌دار شهری و استفاده بهینه از آن‌ها در طرح‌های توسعه‌ی شهری است که می‌توان مهم‌ترین بخش آن را توسعه در بافت‌های ناکارآمد شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده در نظر گرفت که با توجه به وجود و ایجاد زیرساخت‌ها در محدوده شهری همچون در دسترس بودن معابر، سیستم‌های حمل‌ونقل، شبکه‌های فاضلاب، زیرساخت‌های برقی، وجود مشارکت مردمی و در اختیار بودن خدمات پشتیبانی امتیازات فراوانی نسبت به توسعه برون‌زا دارد.

اما در مقابل توسعه برون‌زا را داریم که نمونه‌ی تمام‌وکمال آن در گذشته طرح مسکن مهر و ساخت شهرک پیامبر اعظم در شهر بندرعباس بود و در نسخه‌ی جدید آن نیز با نهضت ملی فعلی مواجه هستیم که کاملاً معایب آن برای همگان و به‌ویژه متخصصان عیان شده است.

با اتخاذ این رویکرد و استفاده از منابع مالی استان و کشور جهت ایجاد زیرساخت‌های جدید، آماده‌سازی اراضی در بستری خارج از محدوده شهر و کوچاندن اجباری اقشار مختلف اجتماعی، علاوه بر ایجاد مسائل عدیده فرهنگی و اجتماعی با توسعه ناهمگون شهری نیز مواجه خواهیم شد که مشکلات جدیدی را برای کلان‌شهرها ایجاد خواهد کرد.

چنین طرح‌هایی نه‌تنها مشکلی از دوش شهرهایی چون بندرعباس برنخواهد داشت؛ بلکه بر آن‌ها می‌افزاید و یکی از دلایل آن هم بی‌برنامگی است که با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان بر مزایای توسعه درون‌زا افزود و از عواقب قطعی طرح‌های برون‌زا جلوگیری کرد.

توسعه درون‌زا با رویکرد توسعه بافت‌های ناکارآمد سکونتگاهی غیررسمی و بافت‌های فرسوده  که حدود ۴۰ درصد از شهر بندرعباس را شامل می‌شود، می‌تواند از طریق راه‌های زیر در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد:

• تدوین و تهیه طرح‌های ساماندهی در این بافت‌ها (به طور مثال محله سورو)
• تعریف پروژه‌های محرک توسعه (معماری با پروژه‌های شهری با مشارکت مردم محلی)
• تعیین تکلیف حقوق مالکان اراضی فرسوده و سنددار کردن املاک
• افزایش سهم بودجه عمرانی شهرداری در توسعه بافت‌های فرسوده
• توسعه برون‌زا فرصتی جهت توسعه درون‌زا در بافت‌های ناکارآمد شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی
• استفاده از مشوق‌ها از جمله اجرای طرح‌های بلندمرتبه‌سازی در بافت‌های فرسوده

امیدواریم عقلانیت بیش‌ازپیش در اجرای این طرح‌ها مدنظر قرار گیرد و متخصصان صراحت لهجه‌ی بیشتری برای تحلیل این شرایط داشته باشند.

یادداشت اختصاصی

• نویسنده : آریا گندم کار طهرانی