به گزارش دلفین، تفأل به‌ویژه گرفتن فال حافظ و فال قرآنی همواره جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ و مذهب ایرانیان داشته است و برخی از مردم کشور ما نیز مانند بسیاری از ملت‌ها در برخی شرایط و برای تصمیم‌گیری‌های مهم به قدرت‌های ماورایی روی می‌آوردند تا با استفاده از نقطه نظرات بزرگان دینی و اسطوره‌های ملی در قالب شور و مشورت بر غلط یا درستی تصمیم و عمل خود صحه بگذارند. اما در برخی از اوقات موضوع از این حد فراتر می‌رود و این عمل رنگ و بوی جادوگری ورمالی به خود می‌گیرد و افراد از طبقات و اقشار مختلف جامعه به امید دخل و تصرف در اتفاقات زندگی به جادوگران و رمالان رجوع می‌کنند.
خاله‌خان‌باجی‌ها تا فال‌گیرهای فضای مجازی
درگذشته برخی از خاله‌خان‌باجی‌ها برای چشم‌سیاهی، افزایش محبت همسر و باز کردن بخت دختران به رمال و فالگیرها مراجعه می‌کردند و درازای دریافت مهره مار یا مقداری ادرار پسر نابالغ به جنگ برای شکست سحر و طلسم می‌رفتند و در این راه نیز مبالغ هنگفتی را به این اشخاص می‌بخشیدند اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی این کاسبی نیز از قافله فضای مجازی عقب نمانده است و رمالی و فالگیری در قالبی امروزی‌تر با متخصصانی مدرن‌تر در صفحات مجازی رشدی قارچ‌گونه یافته‌اند و در ازای مبالغ متفاوتی پکیج کامل فال‌های مختلف از جمله فال قهوه و تاروت را در اختیار مراجعه‌کنندگان خود قرار می‌دهند.
باکلاس‌ها هم فال‌دوست شده‌اند
این بار اما مخاطب این کاسبان تنها اقشار ضعیف یا طبقه‌های متوسط رو به پایین با سطح علمی و فرهنگی نازل نیستند بلکه همان‌طور که فالگیری ورمالی ظاهری نو به خود گرفته است، مشتریان این اشخاص نیز در گستره‌ای از تمام اقشار جامعه با هر سطح سواد و امکانات مالی دسته‌بندی شده‌اند و چه‌بسا در افراد متمکن جامعه سبک مدرن فالگیری از محبوبیت دوچندانی برخوردار باشد.
دروغ چرا شاید بسیاری از ما نیز حتی از روی کنجکاوی یکی دو باری به محافل این فال‌گیران سرزده‌ایم و زمانی که چندخطی از زندگی‌مان را رو کرده‌اند با تعجب و با دهانی باز به قدرت ماورایی این افراد ایمان آورده باشیم.
تحصیل‌کرده‌ها هم در امان نیستند
امروز فال و فالگیری در جامعه هرمزگان به‌ویژه در میان قشر تحصیل‌کرده رو به رشد است و باعث ایجاد درآمدهای هنگفتی برای رمالان شده و باید بپذیریم که این پدیده از حالت سرگرمی فراتر رفته و در برخی موارد حالتی اعتیاد‌گونه برای گروهی از افراد به وجود آورده که در انجام ساده ترین کارهایشان نیز به فال روی می‌آورند.
ساختار خرافی
برای بررسی بیشتر این پدیده به سراغ «علی سوند رومی» دکترای جامعه‌شناسی رفتیم تا نظر این متخصص را در رابطه با این پدیده اجتماعی جویا شویم. وی در ابتدا به ارائه‌ی تعریفی از فالگیری و رمالی و ساختار خرافی این پدیده‌ها پرداخت و اذعان داشت: خرافه هیچ منشأ عقلانی، علمی و دینی ندارد و خرافه را می‌توان میل به تسلط و کنترل شرایطی که اصولاً قابل‌کنترل برای انسان نیست، تعریف کرد.
سوند رومی تصریح کرد: ما ابزاری برای کنترل این مسائل در دست نداریم، درنتیجه بر سر ذهن منفعل انسان کلاه می‌رود پس با رفتارها و عملکردهای خاص سعی می‌کنیم اتفاقات غیر قابل کنترل را پیش‌بینی و تحت کنترل در آوریم.
ذهن بیمار
این دکترای جامعه‌شناسی در رابطه با چرایی کلاه‌برداری از افراد از این طریق صرف‌نظر از سطح تحصیلات و جایگاه اجتماعی، تشریح کرد: درواقع در ذهن فرد بیمار، فال به او کمک می‌کند تا شرایط غیر قابل کنترل را تحت کنترل خود درآورد و شخص انتظار دارد با فال آینده را پیشگویی و شرایط غیرقابل کنترل را مشخص تا بتواند ابزار کنترل را فراهم کند، به‌طور مثال فالگیر از شخص می‌خواهد که برای رفع یا اجابت اتفاقی که قرار است در آینده رخ دهد، عملی را مرتکب شود.
سوند رومی خاطرنشان کرد: به زبان ساده شخص برای کنترل شرایط غیرقابل کنترل، به دنبال پیشگویی شرایط و درنهایت مهیا ساختن ابزار کنترل سوق پیدا می‌کند که درواقع این چرخه تنها یک هذیان است.
وی گفت: راه‌حل رهایی از چنین هذیانی این است که فرد به مسئولیت خود در نظام آفرینش عمل کند و شرایط غیرقابل کنترل را به خداوند واگذار کند که همان توکل کردن و رضا دادن به حکمت الهی است.
رمالی در وضعیت مدرن
این مدرس دانشگاه در ادامه به رواج پدیده فال به‌ویژه فال قهوه و تاروت در اقشار تحصیل‌کرده و مرفه جامعه اشاره و تشریح کرد: زمانی که شخصیت افراد دچار مشکل شود و بر اساس نوع تربیت، پایه شخصیت وی خرافی باشد، هرچه تحصیلات و سطح اجتماعی وی نیز بالاتر رود شخصیت خرافی نه‌تنها از بین نمی‌روند بلکه پیچیده‌تر نیز می‌شود.
وی ادامه داد: افراد زیادی دچار اختلال در شخصیت هستند و زمانی که به رشد و موقعیت اجتماعی ایدئال می‌رسند، همچنان میل به کنترل دارند اما با این تفاوت که دیگر به سراغ شیوه‌های قدیمی رمالی نمی‌روند بلکه به وضعیت مدرن‌تر آن مانند فال قهوه میل پیدا می‌کنند.
کرونا و افزایش فالگیری در فضای مجازی
این جامعه‌شناس در ادامه به تأثیر شرایط پیش‌آمده ناشی از کرونا و قرنطینه‌های طولانی مدت بر رواج چشم‌گیر فالگیری در فضای مجازی اشاره و بیان کرد: در دوران کرونا ازآنجایی‌که احساس ناامنی و ابهام در جامعه افزایش یافت، به‌تبع آن میل به کنترل نیز در وجود اشخاصی که دچار اخلال شخصیت هستند، بیشتر شد.
سوند رومی با اشاره به شرایط سخت اقتصادی مردم و تأثیر آن بر رواج خرافات، اذعان داشت: زمانی که در جامعه بحران‌های اقتصادی افزایش و از طرف دیگر ارزش‌های اجتماعی به سمت ارزش‌های اقتصادی و مادی سوق پیدا می‌کند و از همه مهم‌تر اخلال شخصیت نیز در این میان وجود می‌آید، میل به استفاده از ابزار خرافی فزاینده می‌شود. این مدرس بابیان اینکه درواقع بحران‌های اقتصادی تنها مداخله‌گر بوده و عامل اصلی نیست، تصریح کرد: عامل اصلی در افزایش این پدیده، شخصیت اختلالی است و باقی عوامل تنها نقش تسهیل‌کننده و مداخله‌گر دارند. وی در پایان تأکید داشت: تا زمانی که انسان‌ها به رشد متعالی نرسند و شخصیت متعالی نداشته باشند، به استفاده خرافی‌گونه از ابزار کنترل ادامه خواهند داد.
گزارش اختصاصی: شایسته سحی زاده
این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است
Wednesday, 1 May , 2024