دسترسی ها

اشاره:
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سالن‌های تئاتر شاهد کمرنگ شدن حضور هنرمندان در محافل هنری عمومی مرتبط با این رشته و البته حرکت به سمت اجرای آنلاین و مجازی هستیم. بااین‌حال هنرمندان همواره در ارتباط با مردم خود را تعریف می‌کنند و در چشم مردم نیز اخبار مرتبط با هنرمندان از جذابیت ویژه‌ای برخوردار است. ازاین‌رو تصمیم گرفتیم به سراغ «ایسا صادقی» یکی از کارگردان‌های تئاتر در هرمزگان و سرپرست گروه تئاتریکال برویم تا با هم گپ و گفت داشته باشیم.
جناب صادقی مطمئناً اهالی هنر به‌خوبی با شما آشنا هستند با این حال اگر امکان دارد برای سایر مخاطبان نیز از خودتان بفرمایید؟
من ایسا صادقی، متولد بندرعباس هستم و کارشناسی کارگردانی سینما خوانده‌ام اما تخصص اصلی‌ام کارگردانی تئاتر است. تئاتر تدریس می‌کنم. گاهی هم‌ بازی می‌کنم و گاهی هم می‌نویسم و موسیقی هم کار می‌کنم. در دانشکده صداوسیمای تهران قبول شدم اما به دلیل یک سری مشکلات انصراف دادم و برگشتم به بندرعباس و رشته کارگردانی را در شهر خودم خواندم. برحسب علاقه در فراخوان طراحی دکور صداوسیما شرکت کردم و در بخش طراحی و ساخت دکور جذب صداوسیما شدم و اکنون ۱۲ سال است که کارمند صداوسیما هستم.
از شروع تئاتر و همکاری‌تان با رضا صادقی بگویید.
از سال اول دبیرستان یعنی ۱۶ سالگی تئاتر را شروع کردم. آن زمان مجموعه‌ای بود به نام خانه جوان که کلاس‌های مختلف برگزار می‌کرد. کلاس تئاتر هم یکی از آن‌ها بود. از آن زمان به‌صورت غیرحرفه‌ای و مبتدی تئاتر را شروع کردم. در همان دبیرستان گروهی تشکیل دادیم که سرپرست گروهمان رضا صادقی بود. در آن زمان رضا صادقی در بندرعباس زندگی می‌کرد و در کلوپ دلفین می‌خواند. و بعد از دوران دبیرستان جذب گروه اندیشه‌ی استاد احمد حبیب زاده شدم و بعدازآن سال ۷۸ من و سید ذبیح موسوی یک گروه تشکیل دادیم به نام گروه تئاتریکال و کار را آغاز کردیم و اولین کار رسمی گروه ما در سال ۷۹ نمایش «ما برمی‌گردیم» بود تا این‌که در سال ۸۴ مقام اول کارگردانی استان برای نمایش «مگس‌های مردار» را کسب کردم.
لطفاً بی‌پرده بفرمایید که آیا جایگاه امروز تئاتر هرمزگان جایگاه مناسبی است؟
ببینید تئاتر هرمزگان از سال‌ها پیش در تئاتر ایران یک وزنه بوده و الان به دلیل افزایش مطالعه و تحصیلات این وزنه سنگین‌تر شده است؛ و به دلیل شرایط فرهنگی خاص هرمزگان و نوع نگرشی که در بچه‌های تئاتر وجود دارد به نظرم یک نوع تئاتر پیشرو را در هرمزگان شاهد هستیم. می‌توان گفت تئاتر ما ازلحاظ تفکری و اجرا جایگاه خوبی دارد؛ اما آن‌طور که بایدوشاید دیده نشده است. حتی ازنظر جذب مخاطب، تئاتر بعد از موسیقی در استان حرف اول را می‌زند.
پس باید بگوییم که به نظر ایسا صادقی حال تئاتر هرمزگان خوب است؟
من فکر می‌کنم اوضاع تئاتر ما خوب است اما می‌تواند خیلی بهتر هم باشد اما در تئاتر فقر کارشناس‌های روابط عمومی داریم یا همان آدم‌هایی که بازاریاب تئاتر باشند. بازاریابی که بتواند پل بزند، تهیه‌کننده و تماشاگر جذب کند تا با این جهت‌دهی‌ها تئاتر استان بیشتر دیده شود و پیشرفت کند و این موضوع هم نسبت به گذشته شاید مقداری بهتر شده باشد اما هنوز این فقر وجود دارد.
آینده تئاتریکال را کجا می بنید؟
درگذشته خیلی دوست داشتم که یک جشنواره تئاتر داشته باشیم که مختص تئاتریکال باشد که گروه ما آن را پایه‌گذاری کرده باشد و حتی زمانی در اوقات فراغت خودم یک چارچوب هم برایش تعریف کردم. در آن زمان جشنواره‌ای حول محور تئاتر فیزیکال مدنظرم بود اما زمان ایده‌ها را تغییر می‌دهد. در حال حاضر فقط دوست دارم و امیدوارم تئاتریکال جز اتفاق‌های ماندگار در استان باشد و هدفم این است که اجراهای خوبی داشته باشیم.
توقعتان به‌عنوان یک کارگردان از بازیگرها چیست؟
در تئاتر شیوه اجرایی بسیار مهم است. همیشه دوست داشتم بازیگرهایی داشته باشم که نه‌تنها بازیگر بلکه آکروبات‌باز و ورزشکاری خوب هم باشند چون بازیگری با این چیزهایی که ما می‌بینیم و در کشور ما مرسوم است فرق دارد؛ یعنی یک بازیگر باید بتواند خوب آواز بخواند، خوب شمشیربازی و سوارکاری کند و خوب برقصد اما در ایران این‌طور نیست یک بازیگر آموزش سوارکاری نمی‌بیند، آموزش شمشیربازی و آواز نمی‌بیند؛ اما این‌ها از رکن‌های اصلی هستند که یک بازیگر باید به آن‌ها آگاهی و تسلط داشته باشد.
یعنی در اروپا تمام این مهارت‌ها به بازیگران آموزش داده می‌شود؟
بعضی از اکادمی‌های بازیگری در کشورهای اروپایی دقیقاً همین هنرها را به بازیگر آموزش می‌دهند؛ اما ما در دانشگاه‌های کشور وقتی رشته بازیگری را می‌خوانیم آن‌طور که باید به این موارد پرداخته نمی‌شود و بازیگر تنها ۲ واحد موسیقی می‌گذراند که فقط صرف پاس کردن است و تأثیری بر آموزش هنرجو ندارد. من دوست داشتم این اتفاق در گروه تئاتریکال بیافتد و با کلاس‌هایی که برگزار می‌کنیم به همین سمت پیش می‌رویم.
از شیوه اجرای گروه تئاتریکال بیشتر برایمان بگوید؟
تئاتریکال تنها گروهی در استان است که به‌صورت مطلق فیزیکال کار می‌کند؛ یعنی تئاتری که بر پایه بدن است. این شیوه فیزیکال را از سال ۸۰ شروع کردیم که تقریباً تمام نمایش‌های ما با چاشنی تئاتر خشونت بود. ما سعی می‌کنیم در تئاتر فیزیکال کلام را حذف کنیم و با تصویر و حرکت بدنی مفهوم را به مخاطب برسانیم و خوبی این سبک این است که در هر منطقه‌ای که بخواهیم می‌توانیم تئاتر فیزیکال را اجرا کنیم چون از گفتار و دیالوگ کاسته شده و تصویر پررنگ است و تمام مردم دنیا با تصویر ارتباط برقرار می‌کنند. تئاتریکال به‌نوعی توجه زیاد به قابلیت‌های بدنی یک بازیگر است.
به‌شخصه آوازخوانی زیبای شما را در پشت‌صحنه نمایش «سنگ‌نوشته‌های ایسا» شنیده‌ام؟ آواز را از چه زمانی آغاز کردید؟
من اولین باری که آواز خواندم کلاس دوم راهنمایی بودم چون دبیر پرورشی مدرسه گفت تو صدای خوبی دارم، ابتدا مقاومت کردم و گفتم من تئاتر دوست دارم و علاقه‌ای به خواندن ندارم اما بعدها در تمرینات تئاتری که در گروه اندیشه انجام می‌دادیم استادمان آقای احمد حبیب زاده گفت همه باید آواز بخوانید. بعدها به تشویق یکی از دوستان بیشتر به ریتم و آوازخوانی و موسیقی دقت کردم و در کنار آن به کلاس‌های آموزش ویالون هم رفتم. لزوم توجه به آوازخوانی برای درک موسیقی تئاتر سبب شد توجه من به این قابلیت بیشتر شود. نه این‌که به‌عنوان هنری مستقل به موسیقی نگاه کنم بلکه به‌عنوان هنری که می‌تواند در راستای هنر تئاتر و بازیگری به من کمک کند، آن را دنبال کردم.در دوره‌ای گروهی تشکیل دادیم و کنسرتی با سبک موسیقی تلفیقی یا فیوژن برگزار کردیم که بیشتر آهنگ‌هایی را که برای نمایش‌های تئاتریکال ساخته بودیم در آن اجرا شد؛ مثل آهنگی که برای نمایش «سرزمین آدم‌های مقوایی» ساخته بودیم. از این کنسرت هم استقبال خوبی شد.

با توجه به اینکه شما مدرس بازیگری هم هستید برای علاقه‌مندان به تئاتر و به سبک تئاتریکال چه توصیه‌ای دارید؟
به نظر من بازیگر باید این قابلیت را داشته باشد که هر نقشی را بازی کند؛ چون ما چیزی به نام بازیگر کمدی یا بازیگر تراژدی نداریم. بازیگر باید بتواند کمدی، درام، ملودرام و تراژدی را بازی کند؛ مثلاً چاپلین زمانی که صدا وارد سینما شد، دیدیم که در چند فیلم غیرکمدی هم درخشید. پس بازیگر باید بتواند هر نقشی را بازی کند. بازیگر شبیه یک فروشگاه بزرگ است که شما هر چیزی که می‌خواهید از این فروشگاه باید بتوانید انتخاب کنید و بخرید. اما می‌توان گفت مهم‌ترین رکن برای بازیگر خوب بودن تمرین، پشتکار و خسته نشدن است.
مشکلات و چالش‌های تئاتر در هرمزگان چیست؟
یکی از مشکلاتی که در زمینه تئاتر شاید در کل ایران وجود داشته این است تئاترهای ما به‌صورت گروهی اجرا می‌شود و کمپانی یا شرکت وجود ندارد و گروه‌ها نه به‌صورت حرفه‌ای بلکه به‌صورت کدخدامنشانه کار می‌کنند.
یک شرکت یک مدیرعامل دارد. این مدیر سرپرستی گروه را بر عهده می‌گیرد و گروه را هدایت می‌کند. در کنارش چند کارمند دفتری هستند که سایر کارها را انجام می‌دهند؛ مثل بخش بازاریابی، بخش هنری و تبلیغات و اینجا است که وقتی تئاتر تحت عنوان یک شرکت هدایت می‌شود کارگردان همه فکر و ذهنش خلق اثراست. در این مجموعه بازیگری به‌عنوان شغل محسوب می‌شود و بابت حضورش حقوق می‌گیرد و این مسائل ابتدایی یک شرکت است و این شرکت می‌تواند به‌راحتی با شرکت‌های دیگر دنیا ارتباط برقرار کند و مراوده داشته باشد. در این وضعیت، همه‌ی کارها در دست متخصصان است و کارگردان نیاز نیست هم‌زمان در همه موارد دخالت کند و فقط تمرکزش را روی خلق اثر و هدایت بازیگرها می‌گذارد. اما گروه‌های تئاتر معمولی، بودجه درست‌وحسابی ندارند و امروز هزینه‌ها سرسام‌آور است. برای کاهش هزینه‌ها کارگردان مجبور است همه کارها را خودش انجام بدهد. یا همه عوامل درگیر ساخت دکور می‌شوند یا درگیر موسیقی یا موارد دیگر و این عدم تمرکز باعث می‌شود که خروجی کار از آن ایدئالی که در ذهن کارگران است، دور شود. در تئاتر هرمزگان نیز بخش مدیریتی یا ساختار شرکتی وجود ندارد.
به عنوان پرسش پایانی، کرونا چقدر بر تئاتر هرمزگان تأثیر گذاشته است؟
در این شرایط نه‌تنها تئاتر که همه‌ی بخش‌های جامعه دچار مشکل شده‌اند. بااین‌حال شاخصه اصلی تئاتر هم‌نفس بودن تماشاگر و بازیگر است. در وضعیت کنونی تماشاگر از معادله تئاتر حذف شده و تنها با تعداد معدودی اجرای آنلاین مواجه هستیم. من حس خوبی به اجراهای آنلاین ندارم چون حتی در مواردی که از تئاتر فیلم‌برداری می‌شود چون فیلم نسبت به تئاتر متفاوت است باید کسی تئاتر را فیلم‌برداری و کارگردانی کند که از بخش دیداری و تصویری، تلویزیونی و سینمایی آگاه باشد و بتواند نماها را خوب ببیند.

گفت و گوی اختصاصی: اوریا حمیدی

• نویسنده : 1008