به گزارش دلفین، شهرها مرکز دانش و تنوع فرهنگی و قطب تجاری و صنایع متنوعی هستند که راه‌های توسعه جوامع را به نمایش می‌گذارند. شهرها از بسیاری جهات محصول تکامل تدریجی طبیعت و انسان هستند. بااین‌حال، بسیاری از شهرها در سراسر جهان تا حد زیادی تحت تأثیر فرآیندهای سریع شهرنشینی و توسعه ناپایدار قرارگرفته‌اند به‌گونه‌ای که می‌توان گفت برنامه‌ریزی و اجرای ضعیف، منجر به افت کیفیت آن‌ها می‌شود.
رشد جمعیت، تراکم بیش‌ازحد ساختمان‌ها، تحولات و توسعه‌های استاندارد و یکنواخت امروزی، از دست دادن فضاها و امکانات عمومی، زیرساخت‌های نامناسب، انزوای اجتماعی، فقر شهری، استفاده ناپایدار از منابع و تغییرات اقلیمی، تنها برخی از مواردی است که شهرهای زیادی در سراسر جهان را دچار مشکل ساخته است.
در پی جهانی‌شدن و تقاضای فزاینده برای امروزی شدن، هویت بومی و یکپارچگی برخی شهرها که ریشه در فرهنگ متمایز و توسعه تاریخی مردم آن دارد، به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرارگرفته است.
شهرنشینی سریع و کنترل نشده، منجر به زوال و تخریب میراث شهری شده، هویت و فرهنگ بومی جوامع و حس مکان در شهرها را مورد تهدید قرار داده است.
جزیره قشم ازجمله جزایر مهم تاریخی در خلیج‌فارس است که درهم تنیدگی مفاهیم ملموس و ناملموس میراث فرهنگی را با عناصر و شاخصه‌های شهری و در سطحی وسیع‌تر، با نظام شهری آن می‌توان مشاهده کرد. درزمانی که بسیاری از شهرها و جزایر به بهانه توسعه در به هم ریختن چارچوب‌های سنتی شهری از یکدیگر پیشی می‌گیرند، آنچه این جزیره، شهرها و روستاهایش را در مقایسه با شهرهای مشابه و جزایر دیگر در موقعیتی ویژه قرار می‌دهد، احتیاطی است که تاکنون در توسعه آن صورت گرفته است.
این احتیاط و دوراندیشی، می‌تواند راه را برای ایجاد و پایه‌گذاری یک چارچوب پایدارتر و قابل‌اطمینان‌تر برای توسعه شهرها و روستاهای قشم هموار نماید؛ چراکه به‌هرحال، این جزیره مانند هر جزیره دیگری در دنیا، چاره‌ای جز طی مسیر توسعه و لاجرم رویارویی با تبعات ناشی از آن، نخواهد داشت؛ اما این‌که چگونه بتوان در مسیر توسعه در عصر جهانی‌شدن، فرهنگ و میراث خود را در نظام مدیریتی یک جزیره تاریخی همانند قشم، هنگام، هرمز و لارک از سطوح پایه‌ای تا کلان جاری و حضور آن را در همه جنبه‌های آشکار و پنهان برجسته کرد، نیازمند آن است تا مسیری علمی و اجرایی، مرحله‌به‌مرحله طی شود.
رویکرد منظر شهری تاریخی برای جزیره قشم به‌عنوان شهری که برای سال‌های طولانی، مجموعه‌ای نفیس از آداب‌ورسوم مختلف را در قالب فرهنگی غنی و متنوع در خود حفظ کرده است و جنبه‌های ملموس و ناملموس آن همچنان در نظام شهری و روستایی قابل‌مشاهده است، می‌تواند بسیار کارا باشد. برای دستیابی به رویکردی جامع و قابل‌اجرا، ضروری است آزمون‌هایی صورت گیرد تا رویکرد مورداشاره به مرحله تکمیلی خود در شرایط فعلی برسد.
یکی از اهداف مشارکت جوامع مختلف جزایر قشم، هنگام، هرمز و لارک در حفاظت از میراث ملموس و ناملموس به‌منظور ایجاد بستر مناسب برای معرفی این جزایر در سطح ملی و جهانی است. همچنین تجمیع مزایای بالقوه میراث طبیعی و تاریخی آن با توجه به رهنمون‌های جهانی در درازمدت، به‌طوری‌که نیازهای نسل‌های آتی و توانایی آن‌ها برای برآورد نیازهای خود، خدشه‌دار نشود.
اقدامات لازم در این راستا می‌تواند:
۱-توسعه روابط اجتماعی و بررسی نظرات گروه‌های مختلف در خصوص میراث و معنای آن و به‌کارگیری آن‌ها برای ایجاد یک رابطه قوی در مجموعه میراث ملموس و ناملموس جزایر قشم، هنگام، هرمز و لارک.
۲-ایجاد آگاهی و درک بیشتر از عنوان میراث فرهنگی بین تمامی گروه‌های مرتبط و ایجاد زمینه برای درک اهمیت ثبت شهرها و روستاها در میراث جهانی و ابعاد آن.
۳-ایجاد زمینه مناسب برای ثبت در فهرست میراث جهانی.
۴-مدیریت یکپارچه
مدیریت هوشمند و یکپارچه فرآیندی است که آینده‌ای مطلوب را برای جوامع بشری متصور می‌شود که در آن، شرایط زندگی برای استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظام‌های حیاتی، نیازهای انسان را برطرف می‌سازد. هدف از این فرآیند، ایجاد و تقویت ویژگی‌های پایداری در زندگی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و عملکردی است.
امروزه رشد جمعیت و صنعتی شدن شهرها سبب توسعه زیرساخت‌های شهری شده و این ساخت‌وسازهای جدید برای زندگی نوین، تبدیل به یکی از مشکلات شهرهای امروزی به‌خصوص شهرهای تاریخی درحال‌توسعه شده است.
یادداشت اختصاصی: ایوب زارعی
این مطلب در نشریه دلفین منتشر شده است
- نویسنده : 1007
Sunday, 28 April , 2024